Wprowadzenie

Prowadzenie biznesu – jak zapewne wiesz – to nie lada wyzwanie. Dlatego istotnym jest, aby zabezpieczać swój biznes w przewidziane prawem sposoby. Dzięki temu można uniknąć kłopotliwych sytuacji w momentach, w których dochodzi do sporu z Twoim kontrahentem albo konsumentem. Natomiast kiedy te już się wydarzą, to wówczas być na tej dogodnej pozycji w tej spornej sytuacji.

W niniejszym artykule przedstawię Ci możliwość zabezpieczenia roszczenia w biznesie przez sąd, kiedy dochodzi do sporu sądowego. Dzięki temu możesz uzyskać zabezpieczenie dochodzonej należności do czasu wydania prawomocnego orzeczenia kończącego sprawę. Jak zapewne słusznie się domyślasz procesy sądowe trwają zazwyczaj od kilku miesięcy, do niekiedy nawet i kilku lat. Dlatego zabezpieczenie roszczenia w biznesie w początkowym etapie procesu zwiększa szanse na jego zaspokojenie w przyszłości, po zakończeniu batalii sądowej.

Czym dokładnie jest zabezpieczenie roszczenia w biznesie?

W pierwszym rzędzie należy wyjaśnić czym jest owe zabezpieczenie roszczenia przez sąd. Należy też jasno zaznaczyć, że nie jest to pojęcie zamienne do egzekucji roszczenia. Zabezpieczenie roszczenia w biznesie to instytucja prawna. Ma ona na celu tylko zabezpieczenie dochodzonego roszczenia (pieniężnego lub niepieniężnego), zaś nie jego zaspokojenie, czy egzekucje. Patrząc na spory pomiędzy przedsiębiorcami o charakterze gospodarczym, wygląda to z reguły w ten sposób, że jedna strona dochodzi od drugiej zapłaty określonej sumy pieniężnej wraz z odsetkami ustawowymi. Z uwagi na bark zapłaty faktury lub wykonania umowy w określonym terminie. Wówczas jeżeli występują ku temu przesłanki, to dochodzoną należność sąd zabezpiecza na wniosek strony, której rzeczona należność przysługuje. Następnie komornik sądowy na wniosek strony uprawnionej – dokonuje faktycznego zabezpieczenia roszczenia.

Moment złożenia wniosku o zabezpieczenie roszczenia w biznesie

Wniosek o udzielenie zabezpieczenia roszczenia w biznesie może zostać zawarty w pozwie. Może też zostać złożony przed wszczęciem procesu, jak również po wszczęciu procesu. Jednakże w zależności od momentu wnioskowania o zabezpieczenie roszczenia – różna będzie opłata od tegoż wniosku. Pisma składane w sprawach cywilnych mają to do siebie, że podlegają stosownej opłacie sądowej. Wszystko zależy od rodzaju pisma oraz sytuacji ekonomicznej wnioskodawcy. Zaś szczegóły w tym zakresie określa ustawa o kosztach sądowych w sprawach cywilnych. Dlatego wniosek o udzielenie zabezpieczenie roszczenia jako jedno z tychże pism, również będzie podlegał co do zasady opłacie.

Pozostając w tym kontekście należy zaznaczyć, iż jeżeli wniosek o zabezpieczenie roszczenia w biznesie jest składany w toku postępowania sądowego (już po wniesieniu pozwu) to podlega on stałej opłacie w kwocie 100 zł. Jeżeli tenże wniosek jest składany przed wniesieniem pozwu do sądu, to opłata od niego wynosi ¼ opłaty od pozwu, która byłaby należna dla tego rodzaju sprawy. Jednakże wnosząc później pozew, opłatę od wniosku o zabezpieczenie roszczenia zalicza się na poczet opłaty od pozwu. W trzeciej sytuacji, kiedy wniosek o zabezpieczenie roszczenia jest zawarty w treści samego pozwu, to wówczas nie podlega dodatkowej opłacie. Dlatego patrząc przez pryzmat ekonomiki procesowej – trzecie rozwiązanie wydaje się najbardziej korzystne. Jednakże to wszystko oczywiście zależy od indywidualnych okoliczności danej sprawy.

Wymogi formalne wniosku o udzielenie zabezpieczenia w biznesie

Po lekturze powyższej części artykułu zapewne słusznie się domyślasz, że z wnioskiem o udzielenie zabezpieczenia wiąże się  szereg formalności. Jedną z nich – jak już wiesz – jest uiszczenie stosownej opłaty. Chyba, że wniosek jest składany w treści pozwu albo sąd. Z uwagi na sytuacje ekonomiczną wnioskodawcy zwolni go z całości opłat sądowej.

Podstawowe wymogi formalne dotyczące wniosku o zabezpieczenie roszczenia w biznesie to te, które przewidziane są dla każdego rodzaju pism procesowych. W tym miejscu trzeba zaznaczyć, iż nieco inaczej będzie wyglądał rzeczony wniosek  jeżeli będzie on częścią pozwu. A nieco inaczej w sytuacji, kiedy będzie stanowił samoistne pismo.

W tej pierwszej sytuacji, kiedy wniosek o udzielenie zabezpieczenia jest zawarty
w treści pozwu, to takie pismo musi spełniać wszystkie wymogi formalne określone dla niego. Ponadto w takowym pozwie trzeba wskazać sumę zabezpieczenia jeżeli ma ono dotyczyć zabezpieczenia roszczenia pieniężnego. Obok innych wniosków zawartych w pozwie jak np. zasądzenie dochodzonej należności, zasądzenie kosztów procesu itp., trzeba zawrzeć treść samego wniosku o udzielenie zabezpieczenia wraz ze sposobem dokonania żądanego zabezpieczenia np. zajęcie rachunku bankowego. Nadto trzeba uzasadnić przesłanki przemawiające za udzieleniem przez sąd zabezpieczenia, oraz ewentualne dowody na poparcie tychże.

Jeżeli zaś omawiany wniosek stanowi odrębne pismo to trzeba w nim zawrzeć stosowne elementy.

Elementy odrębnego pisma wniosku

1. Oznaczenie rodzaju sądu, do którego jest skierowany wniosek;
2. Wskazanie imion i nazwisk lub nazw stron, ewentualnie ich przedstawicieli ustawowych i pełnomocników; a ponadto:
a) wskazanie miejsca zamieszkania lub siedziby i adresy stron. W przypadku gdy strona jest przedsiębiorcą wpisanym do Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej – adres do doręczeń wpisany do Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej,
b) numer PESEL wnioskodawcy (osoby fizycznej) lub numer NIP, jeżeli wnioskodawca takowy posiada;
c) numer KRS jeżeli wnioskodawca jest spółką prawa handlowego albo inna jednostką organizacyjną – posiadającą takowy numer;
d) warto w tym miejscu dodać, że wnioskodawcę w postępowaniu zabezpieczającym określa się jako uprawnionego. Dłużnika jako obowiązanego. Dlatego jeżeli wniosek o udzielenie zabezpieczenia jest składany przed wszczęciem postępowania sądowego, to warto posługiwać się tymi pojęciami oznaczając strony. Jednakże brak ich wykorzystania nie ma negatywnego wpływu na rozpatrzenie wniosku;
3. Merytoryczną część wniosku tzw. osnowę, w której trzeba skonkretyzować żądanie zabezpieczenia wraz ze sposobem dokonania tegoż (np. zajęcie rachunku bankowego);
4. W przypadku gdy jest to konieczne do rozstrzygnięcia co do wniosku lub oświadczenia – wskazanie faktów, na których strona opiera swój wniosek oraz wskazanie dowodu na wykazanie każdego z tych faktów. Co prawda Kodeks postępowania wymaga tylko uprawdopodobnienia roszczenia oraz interesu prawnego, a nie udowodnienia. Jednakże z ostrożności procesowej lepiej mimo wszystko przedłożyć stosowne dowody na poparcie argumentacji wnioski, kiedy stanowi on odrębne pismo. Zmniejsza to ryzyko oddalenia wniosku w przypadku nieuprawdopodobnienia roszczenia i interesu prawnego;
5. Podpis wnioskodawcy albo jej przedstawiciela ustawowego lub pełnomocnika;
6. Wymienienie w sposób konkretny wszystkich załączników w tym potwierdzenia uiszczenia opłaty, o której mowa powyżej.

Trzeba pamiętać o powyższych wymogach formalnych. W przeciwnym razie wniosek Sąd nie rozpozna go merytorycznie. Czego skutkiem będzie brak żądanego zabezpieczenia.

   

Przesłanki udzielenia zabezpieczenia roszczenia w biznesie

W przypadku wniosku o udzielenie zabezpieczenia przez Sąd – poza zachowaniem powyższych wymogów formalnych – trzeba również pamiętać o uprawdopodobnieniu dwóch przesłanek, które spełnione łącznie skutkują dopiero udzieleniem wnioskowanego zabezpieczenia. Nalezą do nich:

• -uprawdopodobnienie roszczenia,
• -uprawdopodobnienie interesu prawnego w udzieleniu zabezpieczenia

Różnica pomiędzy uprawdopodobnieniem a udowodnieniem

W tym miejscu warto pochylić się nad kwestią samego uprawdopodobnienia.
W literaturze prawniczej przyjmuje się, iż uprawdopodobnienie jest czymś mniej niż udowodnienie i nie wymaga zachowania przepisów odnośnie postępowania dowodowego. Jest to pojęcie dość ogólne i mało precyzyjne. Dlatego z ostrożności procesowej warto – zwłaszcza w kontekście tej pierwszej przesłanki – udowodnić roszczenie poprzez przedłożenie stosownej dokumentacji np. umowę, nieopłacone faktury, wezwanie do zapłaty wraz z dowodem nadania itd. Takie podejście może jest zrobieniem czegoś więcej niż ustawa przewiduje ale dzięki temu zmniejszamy ryzyko ewentualnego oddalenia wniosku. Co może mieć miejsce jeżeli nie przedłoży się żadnych dowodów, a jedynie tylko lakonicznie przedstawi argumentacje. Ryzyko to zachodzi, gdyż wniosek merytorycznie ocenia sędzia, który ma również pewną swobodę jego oceny. Jeżeli argumentacja będzie lakoniczna, zaś wnioskodawca nie przedłoży żadnych dowodów, to w ocenie sądu może nie zaistnieć podstawa do udzielenia zabezpieczenia. To wszystko zależy po pierwsze od treści samego wniosku, a po drugie od jego swobodnej oceny przez sąd.

Uprawdopodobnienie roszczenia w biznesie

Warto dodać, że jeżeli wniosek o udzielenie zabezpieczenia w biznesie jest składany w treści pozwu, to niejako pierwsza przesłanka jest spełniona automatycznie. O ile przy samym zabezpieczeniu wystarczy tylko uprawdopodobnienie roszczenia, tak powództwo wymaga udowodnienia roszczenia. Zatem udowodniając roszczenie w treści pozwu automatycznie spełniamy pierwszą przesłankę, gdyż jak wspomniano powyżej, udowodnienie jest czymś więcej niż uprawdopodobnienie, bowiem wymaga przedstawienia dowodów (rzeczowych lub osobowych) pod rygorem oddalenia powództwa.

Jeżeli wniosek o udzielenie zabezpieczenia jest samoistnym pismem składanym przed wszczęciem postepowania, to chcąc wypełnić pierwszą z przesłanek, warto przedłożyć te dowody, które docelowo miałyby być przedłożone w późniejszym pozwie. Jak wspinano powyżej – takie działanie niweluje ryzyko oddalenia powództwa. Natomiast jeżeli wniosek o udzielenie zabezpieczenia jest składany już po wszczęciu procesu sądowego, to można powoływać się na dowody, które były przedstawione w pozwie. W kontekście udowodnienia roszczenia lub przedłożyć je ponownie z informacją dla Sądu, że te zostały zawarte w pozwie. Zaś na potrzeby wniosku, strona przedkłada je ponownie.

Oba warianty są dopuszczalne. Niemniej trzeba również podkreślić, że jeżeli Kodeks postępowania cywilnego wymaga uprawdopodobnienia, to nie jest konieczne przedkładanie dowodów. Jedynie na przedstawieniu i należytym uzasadnieniu samych twierdzeń.

Podsumowując na gruncie postępowania zabezpieczającego – przesłanka „uprawdopodobnienia roszczenia” polega na przedstawieniu i należytym uzasadnieniu przez wnioskodawcę argumentów, które stanowią podstawę dochodzonego roszczenia. Przy czym warto rzeczoną argumentacje poprzeć stosownymi dowodami. Szczególnie o charakterze rzeczowym np. umową, z której roszczenie wynika; nieopłaconymi fakturami VAT, korespondencją e-mail itp. Tutaj warto dodać, że Kodeks postępowania cywilnego nie wprowadza żadnych ograniczeń jeżeli chodzi o przedkładane dowody w kontekście wniosku o udzielenie zabezpieczenia. Jednakże patrząc na praktykę stosowania procedury rozpatrywania takowego wniosku przez sąd należy zaznaczyć, że np. dowody w postaci zeznań świadków lub przesłuchania stron nie będą (w praktyce) możliwe do przeprowadzenia. Dlatego, jeżeli twierdzenia uzasadniające udzielenie zabezpieczenia chcemy poprzeć dowodami, choć nie jest to obowiązkowe, to te muszą mieć charakter rzeczowy (materialny). Jak właśnie postać dokumentów, z których treścią sąd będzie mógł się zapoznać.

Uprawdopodobnienie interesu prawnego

Jeżeli chodzi zaś o drugą przesłankę – uprawdopodobnienie interesu prawnego wnioskodawcy, to na gruncie Kodeksu postępowania cywilnego interes prawny w udzieleniu zabezpieczenia istnieje wtedy, gdy brak zabezpieczenia uniemożliwi lub poważnie utrudni wykonanie zapadłego w sprawie orzeczenia lub w inny sposób uniemożliwi lub poważnie utrudni osiągnięcie celu postępowania w sprawie. Mamy tutaj do czynienia z ogólnym przepisem. Oznacza, że interes prawny ocenia się na podstawie indywidualnych okoliczności danej sprawy. Trzeba też zaznaczyć, że to wspomniane „uniemożliwianie lub utrudnienie” należy rozumieć w sposób obiektywny. Właśnie z uwagi na konkretną sprawę, a nie subiektywnie.

Uprawdopodobnienie interesu prawnego w relacjach biznesowych

Warto wspomnieć, że w relacjach biznesowych istnieje pewne ułatwienie, jeżeli chodzi o uprawdopodobnienie roszczenia. Zgodnie z Kodeksem postępowania cywilnego interes prawny w udzieleniu zabezpieczenia uważa się za uprawdopodobniony, gdy żądającym zabezpieczenia jest powód dochodzący należności zapłaty z tytułu transakcji handlowej w rozumieniu ustawy z dnia 8 marca 2013 r. o przeciwdziałaniu nadmiernym opóźnieniom w transakcjach handlowych. W przypadku gdy wartość tej transakcji nie przekracza 75 000 zł, a dochodzona należność nie została uregulowana i od dnia upływu terminu jej płatności upłynęły co najmniej trzy miesiące. Zatem mamy do czynienia z pewnym domniemaniem, że jeżeli:

– wierzyciela i dłużnika łączy transakcja handlowa,
– której wartość nie przekracza 75 000 zł
– zaś należność objęta wniosek o udzielenie zabezpieczenia nie jest uregulowana,
– oraz od terminu zapłaty danej należności upłynęło co najmniej 3 miesiące to wówczas interes prawny uważa się za uprawdopodobniony.

Jeżeli chodzi o przesłanki ad. 2 do ad. 4 to uprawdopodobnienie tychże nie jest stosunkowo skomplikowane. De facto przedłożenie faktury VAT oraz np. wezwania do zapłaty na potrzeby uprawdopodobnienia roszczenia. Uprawdopodabnia również i te kwestie, gdyż obrazuje wysokość należności, termin jej płatności oraz okres zwłoki dłużnika.

Definicja transakcji handlowej

Warto natomiast przyjrzeć się pierwszej przesłane tj. wspomnianej transakcji handlowej, której zaistnienie jest konieczne. Ma ona swoją definicję. Zgonie, z którą transakcja handlowa jest umową zwartą docelowo przez dwóch przedsiębiorców w związku ze swoją działalnością, której przedmiotem jest odpłatna dostawa towaru lub odpłatne świadczenie usługi. Zatem zdecydowana większość umów biznesowych będzie wpisywać się w tą definicje. Zwłaszcza dość popularne i powszechne umowy pomiędzy przedsiębiorcami. Jak sprzedaż; umowa o świadczenie usług; różnego rodzaju umowy nienazwane o współpracy handlowej itp.

Tutaj pojawia się pewien interesujący aspekt, który niekiedy jest dość powszechny w relacjach biznesowych. Mianowicie, gdy mamy do czynienia z fakturą ale jednocześnie brakiem umowy pomiędzy jej wystawcą a odbiorcą. W pierwszej kolejności trzeba zaznaczyć, że faktura sama w sobie nie jest potwierdzeniem istnienia umowy, pomiędzy jej wystawcą, a odbiorcą. To tylko dokument o charakterze rozliczeniowo-księgowym. Jest to większościowy pogląd, który przejawia się w literaturze prawniczej oraz orzeczeniach sądów. Pojawił się co prawda pogląd, że faktura może być niejako potwierdzeniem umowy. Tylko jeżeli obie strony podpisały i tylko co do treści tej konkretnej faktury. Niemniej jest to wyjątek od ogólnie przyjętej reguły. Mianowicie, że faktura nie jest potwierdzeniem istnienia umowy pomiędzy stronami, a jedynie dokumentem o charakterze rozliczeniowo-księgowym.

W definicji transakcji handlowej nie ma określonej konkretnej formy umowy np. że ta ma być na piśmie; ani określonego rygoru niezachowania danej formy. Zatem umowa, której przedmiotem jest transakcja handlowa może mieć dowolną formę spośród tych, które polskie prawo przewiduje. Jednakże wybór tej najniższej tj., formy ustnej może spowodować, iż nie uprawdopodobnimy należycie interesu prawnego w postaci zaistnienia transakcji handlowej. Co z kolei spotka się z oddaleniem wniosku o udzielenie zabezpieczenia. Wszystkie 4 ww. przesłanki muszą zaistnieć, aby na tej podstawie uznać interes prawny za uprawdopodobniony.

Dlatego niezmiernie ważnym jest, aby unikać tzw. umów ustnych. Tylko każdą umowę mieć w formie co najmniej dokumentu. Podobnie jak istotnym jest, aby dokumentować wszelkie inne treści związane z prowadzeniem działalności. Dzięki temu nie tylko mamy większe szanse na udzielenie zabezpieczenia przez sąd w danej sprawie cywilnej – jeżeli już dojdzie do postępowania sądowego. Przede wszystkim mamy udokumentowany przebieg zawieranych transakcji. W razie jakichkolwiek nieporozumień unikniemy problemów, co do obowiązków stron zawartych w umowie.

Podsumowanie

Jak pewnie słusznie się domyślasz – zabezpieczenie roszczenia w biznesie to istotna kwestia w kontekście dochodzenia tegoż roszczenia. Zwłaszcza w przypadku roszczeń pieniężnych. Jednakże wiąże się ona z szeregiem kwestii merytorycznych oraz formalnych. Dlatego jeżeli jesteś w sytuacji, w której rozważasz proces sądowy, a także zastanawiasz się na możliwością zabezpieczenia przez Sąd swojego roszczenia; to skontaktuj się z nami. Pomożemy Ci w wyborze odpowiedniego rozwiązania, które będzie dawać największe szansa na powodzenie w dochodzeniu roszczenia.