Jeśli prowadzisz firmę, zależy Ci na tym, żeby osoby, z którymi współpracujesz, nie stały się w najbliższym czasie Twoją bezpośrednią konkurencją. Istnieje na to sposób – zakaz konkurencji. Aby dowiedzieć się, jak go wykorzystać w swojej firmie oraz kiedy zakaz konkurencji nie będzie przeszkodą w korzystaniu z wiedzy zdobytej w Twojej firmie, koniecznie słuchaj tego odcinka podcastu “Prawo dla Biznesu”.

W odcinku tym omówimy, jak zabezpieczyć swoją firmę poprzez zawarcie umowy o zakazie konkurencji. Zarówno w trakcie trwania stosunku pracy, jak i po jego zakończeniu. Dowiecie się także, kiedy będzie konieczność zapłacenia za naruszenie zakazu konkurencji. W tym odcinku znajdzie się również garść informacji dla zarządów i wspólników spółek. Dowiedzą się, kiedy nie będą mogli podjąć konkurencyjnej działalności.

Cześć, witam Cię bardzo serdecznie. Nazywam się Piotr Kantorowski, jestem radcą prawnym, a to kolejny odcinek podcastu “Prawo dla Biznesu”.

Dzisiaj porozmawiamy o zakazie konkurencji. Zakładam, że już wiele razy słyszeliście o tym pojęciu. Z pewnością część z Was, rozpoczynając własny biznes, miała do czynienia z kwestią zakazów konkurencji. Być może obawialiście się, że Wasz pracodawca, zauważając Wasze odejście, chciał nałożyć na Was taki zakaz konkurencji w ostatniej chwili. Warto wiedzieć, że zakazy konkurencji mogą obowiązywać zarówno w trakcie trwania stosunku pracy, jak i po jego zakończeniu. Kilka osób z pewnością spotkało się również z postanowieniami dotyczącymi zakazu konkurencji w umowach B2B. Dzisiaj omówimy wszystkie te kwestie, abyście wiedzieli, jakie związane są z nimi regulacje i kiedy możecie wprowadzać odpowiednie zakazy konkurencji. To zagadnienie jest ważne zarówno dla pracodawców i zleceniodawców, jak i dla pracowników, którzy myślą o zmianie miejsca pracy.

Porozmawiaj z ekspertem 🎯

Borykasz się z zagadnieniem, które tutaj poruszyłem? Skontaktuj się ze mną i ustalimy termin 15-minutowej konsultacji. Wspólnie znajdziemy najlepsze rozwiązanie dla Twojego biznesu!

Bezpłatna konsultacja

Zakaz konkurencji w umowach cywilnoprawnych

Warto wiedzieć, że zakaz konkurencji może być wprowadzony w umowie o pracę i w innych umowach cywilnoprawnych. Warto jednak podkreślić, że zakaz konkurencji w tych drugich umowach, tj. umowa zlecenia czy umowa o świadczenie usług przy umowie o dzieło, jest stosowany rzadziej. W takich umowach nie ma żadnych ograniczeń prawnych dotyczących konstrukcji umowy ani okresu obowiązywania zakazu konkurencji. Warto zdawać sobie sprawę z tego, co podpisujemy. Szczególnie w przypadku umowy o zakazie konkurencji z zleceniodawcą lub zleceniobiorcą. To ważna kwestia, która może wpłynąć na warunki współpracy. Przyjmując taką umowę, należy zdawać sobie sprawę, że nie można stworzyć postanowień, które byłyby nadużyciem prawa. Nie wszystkie postanowienia umowy będą skuteczne. Istnieje duża dowolność w kształtowaniu takich umów, ale zachowajmy umiar.

Zakazy konkurencji oparte na kodeksie pracy

Zupełnie inaczej jest w przypadku zakazów konkurencji opartych na przepisach kodeksu pracy. Rozróżniamy dwa rodzaje takich zakazów: zakaz konkurencji w trakcie trwania stosunku pracy i zakaz konkurencji po jego zakończeniu. W obu przypadkach zakaz konkurencji powinien być zawarty w umowie. Jeżeli chodzi o umowę o zakazie konkurencji w trakcie trwania stosunku pracy, to zakaz może być częścią umowy o pracę. Najlepiej jest zawrzeć go w osobnej umowie. Możliwe jest także umieszczenie go w umowie o pracę pod warunkiem, że jest on wyraźnie w niej sprecyzowany. Takie postanowienie jest obowiązkowe na mocy kodeksu pracy. Zazwyczaj zaleca się jednak korzystanie z oddzielnej umowy o zakazie konkurencji. Co ważne, zakaz ten może obejmować wyłącznie te rodzaje działalności, które pracownik wykonywał lub mógł wykonywać na rzecz pracodawcy. Ważne jest zatem, aby zdefiniować dokładnie, czym się pracownik zajmował.

Zakaz konkurencji po ustaniu stosunku pracy

Zakaz konkurencji po ustaniu stosunku pracy dotyczy tylko pracowników, którzy mieli dostęp do szczególnie ważnych informacji. Z kolei, których ujawnienie mogłoby zaszkodzić pracodawcy. Ważne jest, aby te informacje miały wartość gospodarczą i były istotne z perspektywy działalności pracodawcy. Informacje te obejmują np. marże, bazę klientów, zaopatrzenie i inne dane handlowe. Pracodawca musi określić w umowie, jakie informacje są objęte zakazem konkurencji. To ważne, aby uniknąć nadmiernych ograniczeń. Pracownik, który jest zobowiązany do przestrzegania zakazu konkurencji po ustaniu stosunku pracy, otrzymuje w zamian wynagrodzenie. Wysokość tego wynagrodzenia powinna być określona w umowie. Pracodawca jest zobowiązany do jego wypłacenia, nawet jeśli nie dojdzie do naruszenia zakazu konkurencji. Umowa o zakazie konkurencji po ustaniu stosunku pracy musi być zawarta na piśmie. Podlega formie aktu notarialnego, jeśli jej okres obowiązywania przekracza 2 lata.

Kiedy można naruszyć zakaz konkurencji?

Pracownik lub były pracownik, który naruszy zakaz konkurencji, może zostać obciążony sankcjami. Jednak istnieją sytuacje, w których taki zakaz można naruszyć bez konsekwencji. Przede wszystkim nie można naruszać zakazu konkurencji wtedy, gdy umowa o zakazie konkurencji jest nieważna z powodu niezgodności z prawem lub zbyt szerokiej treści. Ponadto, jeśli pracodawca nie wypłacił pracownikowi wynagrodzenia za przestrzeganie zakazu konkurencji, to pracownik ma prawo go naruszyć. Zakaz konkurencji nie będzie obowiązywał, jeśli pracodawca zwolnił pracownika bez wypowiedzenia lub z wypowiedzeniem, ale nie przewidział w umowie o zakazie konkurencji rekompensaty za okres wypowiedzenia.

Podsumowując, zakaz konkurencji to ważne narzędzie, które może chronić interesy pracodawcy. Jednak warto pamiętać, że istnieją pewne ograniczenia i przepisy, które regulują jego stosowanie. Dlatego przed zawarciem umowy o zakazie konkurencji warto skonsultować się z prawnikiem lub doradcą prawny, aby uniknąć ewentualnych problemów i sporów.

Wypłata odszkodowania a naruszenie zakazu konkurencji przez pracownika

Ostatnią ważną kwestią związaną z zakazem konkurencji po zakończeniu stosunku pracy jest to, że jeśli pracownik naruszy zakaz konkurencji już po otrzymaniu części lub całości odszkodowania, pracodawca ma zasadniczo prawo żądać od niego zwrotu otrzymanych świadczeń. To istotne zagadnienie, które warto mieć na uwadze, jeśli do takiej sytuacji dojdzie.

W kontekście zakazu konkurencji należy również omówić pewne kwestie dotyczące osób, które pełnią rolę bardziej pracodawców niż pracowników, lub bardziej relacje właścicielskie niż pracodawca-pracownik.

Zakaz konkurencji a spółki

Warto zrozumieć, że pewne ograniczenia w prowadzeniu konkurencyjnej działalności wprowadza sama ustawa, na przykład kodeks spółek handlowych. W przypadku spółki jawnej, wspólnik ma obowiązek powstrzymać się od podejmowania działań sprzecznych z interesami spółki. Przede wszystkim, bez wyraźnej lub domniemanej zgody pozostałych wspólników, nie może uczestniczyć jako wspólnik w spółce cywilnej, spółce jawnej, spółce partnerskiej, być komplementariuszem lub członkiem organu konkurencyjnej spółki. Te ograniczenia wynikają z przepisów prawa i mają na celu ochronę interesów spółki. Każdy wspólnik ma także prawo żądać zwrotu korzyści uzyskanych przez wspólnika naruszającego zakaz konkurencji oraz naprawienia wyrządzonej szkody. To mechanizmy, które mają na celu zabezpieczenie działań niektórych wspólników w spółkach osobowych przed konkurencyjnymi działaniami. Warto zaznaczyć, że w przypadku spółki komandytowej, komandytariusz nie jest zobowiązany do prowadzenia spraw spółki, chyba że umowa stanowi inaczej.

Ograniczenia dotyczące zakazu konkurencji nie stosują się do komandytariusza, który nie posiada praw do prowadzenia spółki ani jej reprezentacji. Chyba że umowa stanowi inaczej. Warto pamiętać, że te kwestie mogą być regulowane umownie, ale jeśli umowa nie zawiera konkretów, to obowiązują przepisy kodeksu spółek handlowych.

Zakaz konkurencji w przypadku spółek kapitałowych

Jeśli chodzi o spółki kapitałowe, takie jak spółka z o.o. i spółka akcyjna, zakaz konkurencji dotyczy przede wszystkim członków zarządu. Członek zarządu nie może bez zgody spółki angażować się w działalność konkurencyjną. Ani uczestniczyć jako wspólnik w spółce cywilnej, spółce osobowej, lub być członkiem organu konkurencyjnej spółki kapitałowej, ani uczestniczyć w innej konkurencyjnej osobie prawnej jako członek organu. Zakaz ten obejmuje również udziały w konkurencyjnych spółkach kapitałowych. Wtedy gdy członek zarządu posiada co najmniej 10% udziałów lub akcji w tych spółkach lub ma prawo do powołania co najmniej jednego członka zarządu. Zgoda na takie działania musi być udzielana przez organ uprawniony do powołania zarządu. Może to być zgromadzenie wspólników, rada nadzorcza, lub w niektórych przypadkach komisja rewizyjna, chociaż w praktyce jest to rzadko spotykane.

Warto zrozumieć, że te ograniczenia wynikają z faktu, że celem ustawy o spółkach handlowych nie jest dawanie określonych przywilejów założycielom spółek, ale zapewnienie, że osoby działające w imieniu spółek działają na korzyść tych spółek. Przykładem mogą być sytuacje, w których ktoś działa w kilku firmach konkurencyjnych na tym samym rynku. Możliwe jest, że działa on na rzecz wszystkich tych firm, to jednak ustawodawca sugeruje, że nie jest to preferowane rozwiązanie, dlatego wprowadza takie ograniczenia. Niemniej jednak, istnieje możliwość wprowadzenia innych rozwiązań w umowach spółki, ale muszą one być zgodne z przepisami prawa. Jeśli dojdzie do naruszenia tych przepisów, spółka będzie miała prawo dochodzić odszkodowania od osoby naruszającej zakaz konkurencji.

Podsumowanie

To tylko wierzchołek góry lodowej, jeśli chodzi o kwestie związane z zakazami konkurencji i ochroną firmy przed działaniami, które mogą stanowić nieuczciwą konkurencję i szkodzić na rynku. Wiele z tych zachowań jest regulowanych przez ustawę o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji. Brak umowy o zakazie konkurencji po zakończeniu stosunku pracy nie oznacza, że pracownik może swobodnie przejąć bazę klientów i wykorzystać ją w swojej nowej firmie. To jest możliwe. Tylko, jeśli zostaną spełnione określone warunki i zabezpieczenia, co może obejmować przestrzeganie przepisów RODO oraz innych regulacji dotyczących ochrony danych osobowych, a także przepisy ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji.

To był dzisiejszy odcinek. Chciałbym serdecznie podziękować za wysłuchanie i zaprosić do wystawienia oceny tego podcastu na iTunes. Twoje szczere opinie są dla mnie bardzo ważne, niekoniecznie muszą to być piątki. Czekam na Twój feedback, który pozwoli mi ulepszać podcast “Prawo dla Biznesu”. Dziękuję i do usłyszenia w następnym odcinku.

Piotr Kantorowski
RADCA PRAWNY

Przedsiębiorcom służę pomocą w kwestiach związanych z prawem własności intelektualnej szczególnie w obszarze digital marketingu i IT. Tworzę też umowy tak, aby oddawały Twoje plany biznesowe i zabezpieczały firmę w najwyższym stopniu. Jeśli trzeba pomagam też poprowadzić spory korporacyjne lub z kontrahentami.

Skontaktuj się ze mną, chętnie odpowiem na Twoje pytania dotyczące naszej oferty i przedstawię rozwiązania dostosowane do Twojego biznesu.

Bezpłatna konsultacja