Czy patent na program komputerowy jest możliwy? Czy są jakieś prawa własności intelektualnej, które chronią program komputerowy? Zapraszam Cię do zapoznania się z tym tematem.
Prawa własności intelektualnej
Mimo, że na kwestie dotyczące praw autorskich i patentów w obrocie bardzo często używa się zbiorczego określenia prawo własności intelektualnej. Jednak przynajmniej w polskim prawodawstwie te pierwsze są domeną ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych. Te drugie zostały unormowane w ustawie Prawo własności przemysłowej.
Porozmawiaj z ekspertem 🎯
Borykasz się z zagadnieniem, które tutaj poruszyłem? Skontaktuj się ze mną i ustalimy termin 15-minutowej konsultacji. Wspólnie znajdziemy najlepsze rozwiązanie dla Twojego biznesu!
Które prawa własności intelektualnej chronią program komputerowy?
Jeśli chodzi o program komputerowy to na przestrzeni lat był przedmiotem nieustannych dyskusji pod ochroną których przepisów powinien się on znaleźć. Czy prawnoautorskich, czy też tych regulujących własność przemysłową. Zgodnie z motywem 16 dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/24/WE z dnia 23 kwietnia 2009 r. w sprawie ochrony prawnej programów komputerowych:
ochrona programów komputerowych w ramach praw autorskich powinna pozostawać bez uszczerbku dla zastosowania, we właściwych przypadkach, innych form ochrony. Jednakże jakiekolwiek przepisy umowne niezgodne z przepisami niniejszej dyrektywy ustanowionymi odnośnie do dekompilacji lub z wyjątkami przewidzianymi niniejszą dyrektywą odnośnie do sporządzania kopii zapasowej lub obserwowania, badania lub testowania funkcjonowania programu są nieważne.
Już na gruncie prawa europejskiego zostało rozstrzygnięte, że podstawowy model ochrony programu komputerowego osadzony jest w prawie autorskim. Jednak nie musi się wyłącznie do tego prawa ograniczać.
Prawa autorskie do programu komputerowego
Przed przejściem do kluczowej części tego artykułu warto zaznaczyć, że zgodnie z art. 74 ust. 1 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych programy komputerowe podlegają ochronie jak utwory literackie, o ile przepisy nie stanowią inaczej. Warto jednak przypomnieć, że powyższa dyrektywa w motywie 11 wskazuje, że w celu uniknięcia wątpliwości wyjaśnić należy, że tylko forma wyrażenia programu komputerowego podlega ochronie. Podczas gdy koncepcje i zasady, na których opierają się wszystkie elementy programu, włącznie z tymi, na których opierają się jego „interfejsy”, nie podlegają już takiej ochronie.
Zgodnie z tą zasadą prawa autorskiego w zakresie, w jakim logika, algorytmy i języki programowania statuują istnienie programu komputerowego nie podlegają ochronie zgodnie z dyrektywą. To jedynie forma wyrażenia tych koncepcji i zasad ma podlegać ochronie prawem autorskim. Zasada ta znalazła odzwierciedlenie w ustępie 2 artykułu 74 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych. Stanowi, że ochrona przyznana programowi komputerowemu obejmuje wszystkie formy jego wyrażenia. Idee i zasady będące podstawą jakiegokolwiek elementu programu komputerowego, w tym podstawą łączy, nie podlegają ochronie.
Newsletter dla e-biznesu 🎉
Zapisz się do newslettera, uzyskaj dostęp do unikalnych treści tworzonych przez prawników naszej kancelarii oraz otrzymuj informacje o najważniejszych aktualnościach prawnych.
Klikając przycisk „Zapisuję się” wyrażasz zgodę na otrzymywanie od nas newsletterów i akceptujesz Regulamin. Będziemy przetwarzać Twoje imię oraz adres e-mail w celu przesyłania Ci informacji handlowych. Administratorem Twoich danych osobowych jest Kancelaria Prawna Kantorowski, Głąb i Wspólnicy Sp.j. Szczegółowe informacje znajdziesz w naszej Polityce prywatności.
Program komputerowy, a Prawo własności przemysłowej
Szukając dalej odpowiedzi na pytanie, czy program komputerowy może zostać opatentowany trzeba przede wszystkim wyjaśnić czym patent jest. Jak wynika z art. 10 ustawy Prawo własności przemysłowej wydanie decyzji o udzieleniu patentu na wynalazek oraz prawa ochronnego na wzór użytkowy następuje po sprawdzeniu przez Urząd Patentowy, w ustalonym zakresie, czy są spełnione warunki wymagane do uzyskania patentu lub prawa ochronnego. Jakie to jednak warunki ? Odpowiedź na to pytanie znajdujemy w art. 24 tej ustawy, z którego wynika, że patenty są udzielane – bez względu na dziedzinę techniki – na wynalazki, które są nowe, posiadają poziom wynalazczy i nadają się do przemysłowego stosowania.
Rzecz jasna, jak to w prawie bywa, od tej ogólnej zasady są także wyjątki. W kontekście programu komputerowego najważniejszym z nich jest art. 28 ustawy Prawo własności przemysłowej, który wskazuje, że za wynalazki nie uważa się w szczególności programów do maszyn cyfrowych. Tym samym, jak można z regulacji tej wprost wyczytać program komputerowy nie może stanowić przedmiotu patentu.
Kiedy można uzyskać patent na program komputerowy?
Jak wynika jednak z orzecznictwa, sprawa nie jest aż tak oczywista. Jak wyjaśnił Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z dnia 5 czerwca 2014 r., II GSK 1068/14 wprawdzie w myśl art. 28 pkt 5 ustawy z dnia 30 czerwca 2000 r. – Prawo własności przemysłowej za wynalazki nie uważa się programów do maszyn cyfrowych lecz przy wykładni pojęcia „nieopatentowanej wiedzy technicznej” nie można pomijać dorobku orzecznictwa w zakresie bezpośredniego bądź też dalszego efektu technicznego w zakresie spełniania przesłanki z art. 10 ustawy – Prawo własności przemysłowej. Przykładowo, w znanej sprawie T 1173/93 Asynchronous resynchronization Europejski Urząd Patentowy stwierdził, że program komputerowy nie jest wyłączony od patentowania, jeżeli jego użycie daje tzw. „dalszy efekt techniczny” wykraczający poza normalne oddziaływanie fizyczne pomiędzy programem, a komputerem.
W ten sposób powstała tak zwana koncepcja dalszego skutku technicznego (por. D. Bieńczak, Ochrona patentowa programów komputerowych w świetle orzecznictwa Europejskiego Urzędu Patentowego, Glosa 2009, nr 2, s. 113). Oznacza to, że choć program komputerowy „sam w sobie” przedmiotem patentu być nie może to będzie mógł ktoś go opatentować. Pod warunkiem, że jego użycie będzie w ten czy inny sposób oddziaływać na otoczenie. Ostatecznie w tym kontekście warto zwrócić uwagę, że jako „dalszy efekt techniczny” w rozumieniu przytoczonego powyżej wyroku uznane zostało takie oddziaływanie na materię, które mogłoby zostać uznane za wykraczające poza normalne oddziaływanie fizyczne pomiędzy programem, a komputerem.
Podsumowanie
Jak z powyższego wynika programy komputerowe same w sobie nie podlegają ochronie patentowej. Nie oznacza to jednak, że w żadnym wypadku patentu związanego z oprogramowaniem uzyskać nie można. Choć aby się tak stało koniecznym jest, aby program ten wywierał dalszy efekt techniczny. Oddziaływał na materię w sposób fizyczny i to odmienny niż normalna interakcja między programem komputerowym, a komputerem.
Doceniasz tworzone przeze mnie treści?
Piotr Kantorowski
RADCA PRAWNY
Przedsiębiorcom służę pomocą w kwestiach związanych z prawem własności intelektualnej szczególnie w obszarze digital marketingu i IT. Tworzę też umowy tak, aby oddawały Twoje plany biznesowe i zabezpieczały firmę w najwyższym stopniu. Jeśli trzeba pomagam też poprowadzić spory korporacyjne lub z kontrahentami.
Skontaktuj się ze mną, chętnie odpowiem na Twoje pytania dotyczące naszej oferty i przedstawię rozwiązania dostosowane do Twojego biznesu.