738
0

Niezarejestrowany wzór wspólnotowy, czyli sposób na ochronę produktów o “krótkim życiu”

738
0

Jeżeli wprowadzasz na rynek produkty, niezależnie od branży, to z pewnością słyszałeś o wzorach przemysłowych i ich rejestracji. Czy wiedziałeś jednak, ze Twój produkt korzysta z ochrony nawet bez rejestracji i ochrona ta obejmuje terytorium całej Unii Europejskiej? W artykule postaram się przybliżyć na czym polega ta ochrona, na jakich warunkach się ją uzyskuje, ile trwa i przede wszystkim czym różni się od ochrony uzyskiwanej w ramach procedury rejestracji wzoru.

Definicja wzoru wspólnotowego

Przed przejściem do szczegółów postaram się jednak wyjaśnić kilka podstawowych pojęć i podstaw prawnych. Przede wszystkim, na terenie Unii Europejskiej ochrona wzorów przemysłowych wynika z rozporządzenia Rady (WE) nr 6/2002 z 12 grudnia 2001 r. w sprawie wzorów wspólnotowych. Rozporządzenie to definiuje wzór wspólnotowy oraz warunki ich ochrony. Warto wspomnieć, że na terenie UE wzory przemysłowe funkcjonują właśnie jako wzory wspólnotowe, jednakże ich definicja jest w zasadzie analogiczna, z polską definicją wzoru przemysłowego.

Wzór wspólnotowy oznacza postać całego lub części produktu, wynikającą w szczególności z cech linii, konturów, kolorystyki, kształtu, tekstury i/lub materiałów samego produktu i/lub jego ornamentacji. To definicja z ww. unijnego rozporządzenia. Jako wzór wspólnotowy można więc chronić wygląd produktu nadany mu, zgodnie z definicją, przez przykładowo, określony kształt, teksturę, czy kolorystykę. Wzór musi być zawarty w konkretnym produkcie, którym jest każdy przedmiot przemysłowy lub rękodzielniczy, włączając w to między innymi części przeznaczone do stworzenia produktu złożonego, opakowanie, wygląd zewnętrzny, symbole graficzne oraz kroje pisma typograficznego, jednakże z wyłączeniem programów komputerowych.

Jak widać więc definicja wzoru wspólnotowego jest bardzo szeroka i jako wzór chronić można „typowe” wzory typu meble, ubrania, obuwie, ale również wiele wzorów nieoczywistych, typu layout strony internetowej, frontend aplikacji mobilnej, aranżacja wnętrza, wygląd elewacji budynku itp.

Co jednak istotnie, ochronie nie podlegają wewnętrze cechy produktu (te których nie widać), cechy techniczne, użyte materiały, czy też wymiary. W dużym uproszczeniu ochrona wzoru obejmuje po prostu jego wygląd.

Porozmawiaj z ekspertem 🎯

Borykasz się z zagadnieniem, które tutaj poruszyłem? Skontaktuj się ze mną i ustalimy termin 15-minutowej darmowej konsultacji. Wspólnie znajdziemy najlepsze rozwiązanie dla Twojego biznesu!

Ochrona wzoru wspólnotowego

Zgodnie z unijnym rozporządzeniem wzór wspólnotowy chroniony może być jako zarejestrowany wzór wspólnotowy, jeżeli został zarejestrowany zgodnie z procedurą wynikającą z rozporządzenia lub też jako niezarejestrowany wzór wspólnotowy, jeżeli został po prostu publicznie udostępniony na terytorium Unii Europejskiej. Rozporządzenie nie zawiera odrębnej definicji niezarejestrowanego wzoru wspólnotowego, w związku z tym, aby chronić wzór bez rejestracji musi on spełniać podstawowe wymogi dla wzorów wspólnotowych.

Aby wzór mógł być chroniony musi spełniać dwie główne przesłanki: musi być nowy i posiadać indywidualny charakter. Wzór uważa się za nowy, jeśli identyczny wzór nie został udostępniony publicznie: a) w przypadku niezarejestrowanego wzoru wspólnotowego, przed datą pierwszego publicznego udostępnienia wzoru, o którego ochronę się wnosi; b) w przypadku zarejestrowanego wzoru wspólnotowego, przed datą złożenia wniosku o rejestrację wzoru, o którego ochronę się wnosi lub, jeśli wystąpiono o pierwszeństwo, przed datą pierwszeństwa. Natomiast wzór jest uznany za posiadający indywidualny charakter, jeśli całościowe wrażenie, jakie wywołuje na poinformowanym użytkowniku, różni się od wrażenia, jakie wywiera na tym użytkowniku wzór, który został udostępniony publicznie: a) w przypadku niezarejestrowanego wzoru wspólnotowego, przed datą pierwszego publicznego udostępnienia wzoru, o którego ochronę się wnosi; b) w przypadku zarejestrowanego wzoru wspólnotowego, przed datą dokonania zgłoszenia wzoru do rejestracji, od której wzór ma być chroniony lub, jeśli zastrzeżono pierwszeństwo, przed datą pierwszeństwa.

Ogólnie rzecz ujmując, żeby Twój wzór podlegał ochronie i żebyś mógł mieć wyłączność na jego używanie, a tym samym dystrybucję produktów, w których jest on zawarty, to musi się on odróżniać od wzorów, które wcześniej były w sprzedaży, czyli były udostępnione publicznie. Zgodnie z rozporządzeniem, uważa się, że wzór został udostępniony publicznie, jeżeli został opublikowany po zarejestrowaniu lub w inny sposób, lub wystawiony, wykorzystany w handlu, lub w inny sposób ujawniony. Wzoru nie uważa się również za udostępniony publicznie, jeżeli został on ujawniony jedynie osobie trzeciej pod wyraźnym lub dorozumianym warunkiem zachowania poufności.

Istotne jest również to, że jako twórca wzoru możesz skorzystać z tzw. ulgi w nowości. Polega ona na tym, że nawet jeżeli udostępnisz publicznie swój wzór to nie straci on cech nowości (a tym samym dalej będzie spełniał przesłanki wzoru), jeżeli w ciągu 12 miesięcy od dnia jego ujawnienia, złożysz podanie o jego rejestrację.

Zarejestrowany wzór wspólnotowy

Żeby Twój produkt mógł uzyskać ochronę jako zarejestrowany wzór wspólnotowy musisz go zarejestrować w Urzędzie Unii Europejskiej ds. Własności Intelektualnej (EUIPO). Koszt rejestracji to 350 EUR. Po rejestracji uzyskujesz wyłączność na używanie wzoru wspólnotowego. Ochrona zarejestrowanego wzoru wspólnotowego trwa przez 5 lat, licząc od dnia zgłoszenia wzoru do rejestracji na terenie całej Unii Europejskiej. Właściciel prawa może przedłużać okres ochrony na jeden lub więcej okresów 5-letnich, maksymalnie do 25 lat.

Zacznij chronić swój produkt!

Niezarejestrowany wzór wspólnotowy

Jeżeli jednak zdecydujesz, że najpierw chcesz wprowadzić produkt na rynek i sprawdzić popyt na niego, a dopiero potem rozważyć jego rejestrację to masz dwa wyjścia. Pierwsze to skorzystanie z wyżej wspomnianej ulgi w nowości, czyli przetestowanie produktu w terminie nie dłuższym niż 12 miesięcy i przed upływem tego okresu zarejestrowanie go jako wzór wspólnotowy. Drugie wyjście to skorzystanie z ochrony jako niezarejestrowany wzór wspólnotowy. Co ważne ochronę taką uzyskujesz z mocy prawa już w momencie jego publicznego udostępnienia i trwa ona przez 3 lata. Ochrony tej nie można przedłużyć. Jeżeli więc nie zdążysz w ciągu 12 miesięcy zarejestrować wzoru wspólnotowego, który początkowo chroniłeś jako niezarejestrowany wzór, Twój wzór nie będzie spełniał przesłanki nowości i nawet jeżeli finalnie uda Ci się go zarejestrować to będzie to podstawa do jego unieważnienia. W przeciwieństwie do wzoru zarejestrowanego, wzór niezarejestrowany nie korzysta z ochrony przed naśladownictwem. Wzór niezarejestrowany podlega jedynie ochronie przed kopiowaniem. Niezarejestrowany wzór wspólnotowy zapewni więc Ci ochronę jedynie przed sytuacją, że konkurent wypuści na rynek produkt identyczny jak Twój. Jeżeli będzie on jedynie podobny to ta ochrona będzie niewystarczająca (inaczej jest w przypadku wzorów zarejestrowanych, które chronią również przez naśladownictwem).

Newsletter dla e-biznesu 🎉

Zapisz się do newslettera, uzyskaj dostęp do unikalnych treści tworzonych przez prawników naszej kancelarii oraz otrzymuj informacje o najważniejszych aktualnościach prawnych.

Klikając przycisk „Zapisuję się” wyrażasz zgodę na otrzymywanie od nas newsletterów i akceptujesz Regulamin. Będziemy przetwarzać Twoje imię oraz adres e-mail w celu przesyłania Ci informacji handlowych. Administratorem Twoich danych osobowych jest Kancelaria Prawna Kantorowski, Głąb i Wspólnicy Sp.j. Szczegółowe informacje znajdziesz w naszej Polityce prywatności.

Plusy i minusy niezarejestrowanego wzoru wspólnotowego

Ogromnym plusem niezarejestrowanego wzoru wspólnotowego jest to, że ochronę tę uzyskuje się z mocy samego prawa. Nie trzeba robić więc nic, żeby taką ochronę uzyskać. W momencie wprowadzenia na rynek danego produktu korzysta on z ochrony. Nawet jeżeli więc zaczniesz sprzedawać dany produkt tylko w Polsce to jako niezarejestrowany wzór wspólnotowy będzie on chroniony  w całej Unii Europejskiej. Jest to więc dobry sposób na ochronę produktów sezonowych, o krótkiej żywotności rynkowej, w przypadku, których ich formalna rejestracja może być po prostu nieopłacalna, ponieważ np. szybko zmieniające się trendy modowe, sprawią, że po jednym sezonie posiadanie wyłączności na dany wzór wspólnotowy będzie bez żadnej wartości rynkowej.

Z drugiej strony minusem może być właśnie krótki okres ochrony, który może być dalece niewystarczający w przypadku produktów innych niż sezonowe. Po 3 latach ochrona wzoru jako niezarejestrowany wzór wspólnotowy wygaśnie, bez możliwości przedłużenia. W przypadku rejestracji, wzór można chronić natomiast łącznie aż 25 lat. Inny też jest zakres ochrony. W przypadku zarejestrowanego wzoru wspólnotowego ochrona obejmuje każdy wzór, który nie wywołuje u zorientowanego użytkownika innego ogólnego wrażenia. Natomiast niezarejestrowany wzór wspólnotowy chroni jedynie przed kopiowaniem, czyli zasadniczo dystrybucją identycznych produktów.

Co wybrać – zarejestrowany czy niezarejestrowany wzór wspólnotowy?

Głównym minusem niezarejestrowanego wzoru wspólnotowego są jednak problemy dowodowe. W przypadku jakiegokolwiek sporu o prawa do wzoru wspólnotowego zawartego w danym produkcie, żeby skorzystać z jego ochrony jako niezarejestrowany wzór wspólnotowy, będziesz musiał udowodnić kiedy wprowadziłeś produkt na rynek, czyli od kiedy wzór jest chroniony, a także, że jesteś właścicielem tego wzoru wspólnotowego. Czy w momencie wprowadzania produktu na rynek myślisz o tym, żeby zabezpieczyć dowody na powyższe okoliczności? No właśnie. Prawdopodobnie jest to ostatnia rzecz, którą się wówczas zajmujesz. To wszystko natomiast może doprowadzić do tego, że realnie skorzystanie z ochrony wzoru jako niezarejestrowany wzór wspólnotowy może być bardzo trudne, właśnie ze względu na problemy z udowodnieniem swoich praw. W przypadku natomiast rejestracji wzoru wspólnotowego urząd niejako „wyręcza” Cię z tego i potwierdza Twoje prawa do wzoru wspólnotowego. W urzędowym świadectwie rejestracji zawarte są bowiem takie informacje jak właściciel wzoru, data zgłoszenia, data rejestracji i twórca. Słowem podsumowania można stwierdzić, że instytucja niezarejestrowanego wzoru wspólnotowego często okazuje się być przydatnym narzędziem do ochrony produktu, w większości jednak przypadków rejestracja wzoru wspólnotowego okazuje się rozwiązaniem skuteczniejszym.

Doceniasz tworzone przeze mnie treści?

Paweł Głąb
RADCA PRAWNY

Specjalizuję się w prawie e-commerce, prawie własności intelektualnej oraz prawie danych osobowych. Pomagam firmom chronić ich marki, produkty i walczyć z nieuczciwą konkurencją. Przygotowuję regulaminy, polityki prywatności i cookies oraz dokumentację RODO. Zajmuję się również tworzeniem i audytowaniem umów.

Skontaktuj się ze mną, chętnie odpowiem na Twoje pytania dotyczące naszej oferty i przedstawię rozwiązania dostosowane do Twojego biznesu.