Czym jest postępowanie gospodarcze?

Postępowanie gospodarcze jest jednym z tzw. postępowań procesowych odrębnych, uregulowanych w art. 458¹ i nast. Kodeksu Postępowania Cywilnego (dalej KPC lub k.p.c.), o czym szerzej w artykule pt. „Istotne aspekty powództwa w postępowaniu gospodarczym dla przedsiębiorców” dostępnym na blogu Prawo dla Biznesu -> https://bityl.co/COmN. W tym miejscu warto dodać, że przepisy postępowania gospodarczego mają charakter szczególny w stosunku do przepisów regulujących proces w trybie zwykłym (podstawowym), jednakże w częściach nieuregulowanych zastosowanie mają przepisy proceduralne dotyczące procesu w trybie zwykłym (podstawowym). Stwierdzenie to ma istotne znaczenie w kontekście omawianej tematyki, albowiem postępowanie gospodarcze reguluje pewne dodatkowe wymogi, które musi spełniać pozew, lecz główne przepisy regulujące warunki formalne pozwu zostały zawarte w części ogólnej KPC.

Porozmawiaj z ekspertem 🎯

Borykasz się z zagadnieniem, które tutaj poruszyłem? Skontaktuj się ze mną! Wspólnie znajdziemy najlepsze rozwiązanie dla Twojego biznesu.

Bezpłatna konsultacja

Warunki formalne pozwu

Omawiając tematykę powództwa w postępowaniu gospodarczym należy w pierwszej kolejności stwierdzić, że każdy pozew wniesiony w oparciu o przepisy procedury uregulowanej dla spraw gospodarczych musi zawierać warunki formalne przewidziane dla każdego pozwu, wnoszonego niezależnie od charakteru przepisów proceduralnych, tj. tryb zwykły (podstawowy procesu) czy też w jednym z postępowań odrębnych. Powyższe wymogi wynikają z art. 126 i nast. w zw. z art. 187 k.p.c. Na kanwie powyższej normy można wskazać następujące elementy pozwu:

• oznaczenie sądu z uwzględnieniem przepisów dotyczących właściwości miejscowej i rzeczowej;
• imiona i nazwiska lub nazwę zarówno strony powodowej oraz pozwanej, ze wskazaniem również ich miejsca zamieszkania lub siedziby, numeru PESEL lub numeru KRS, ewentualnie nr NIP lub REGON;
• wartość przedmiotu sporu;
• oznaczenie rodzaju pisma, czyli de facto nadanie pismu tytułu np. „pozew o zapłatę”;
• wskazanie osnowy pozwu, tj. skonkretyzowanie roszczenia objętego pozwem, czyli tzw. żądanie pozwu (żądanie pozwu powinno być wyrażone w sposób jasny i klarowny);
• wskazanie wszelkich wniosków, faktów oraz dowodów na ich poparcie (co do zasady, chyba, że to nie jest możliwe na etapie wytoczenia powództwa lub na tym etapie obiektywnie nie było to konieczne), które mają na celu wykazanie zasadności powództwa pod rygorem ich pominięcia, a to z uwagi na prekluzje dowodową uregulowaną w postępowaniu gospodarczym (art. 458⁵ k.p.c.);
• uzasadnienie – przedstawienie okoliczności, bazując na osnowie pozwu, wskazanych wnioskach, twierdzeniach faktach i dowodach, które zdaniem powoda uzasadniają wystąpienie do sądu z powództwem;
• w treści pozwu należy również wskazać informację czy strony podjęły próbę mediacji lub innego pozasądowego sposobu rozwiązania sporu, a w przypadku, gdy takich prób nie podjęto, wyjaśnienie przyczyn ich niepodjęcia. Co ważne dla powoda, obligatoryjne jest wskazanie samej informacji niezależnie od jej treści;
• w pozwie w sprawach o zasądzenie roszczenia wymagane jest oznaczenie daty wymagalności roszczenia;
• podpisanie pozwu przez powoda, ewentualnie osobę fizyczną uprawnioną do jego reprezentacji (w przypadku osób prawnych lub innych jednostek organizacyjnych nie posiadających osobowości prawnej), ewentualnie przez pełnomocnika procesowego;
• wskazanie listy załączników, co należy z ostrożności procesowej interpretować literalnie i wskazać wszystkie dokumenty, które stanowią załącznik do pozwu wraz z opłatą sądową.

Dodatkowo w postępowaniu w sprawach gospodarczych:

• na kanwie art. 458³ k.p.c. pozew powinien zawierać adres e-mail strony powodowej lub oświadczenie, że powód takowego nie posiada;
• trzeba jasno skonkretyzować dochodzone roszczenie, gdyż co do zasady w toku postępowania gospodarczego nie można występować z nowymi roszczeniami zamiast lub obok dotychczasowych. Warto zaznaczyć, iż niedopuszczalne jest powództwo wzajemne, co wynika z art. 458³ k.p.c., który trzeba mieć na uwadze, chcąc dochodzić swoich roszczeń w postępowaniu gospodarczym.

Podsumowując powyższe – warunki formalne pozwu w sprawie gospodarczej reguluje art. 126 k.p.c. i nast. w zw. z art. 187 k.p.c. oraz art. 458³ k.p.c. z uwzględnieniem również art. 458⁸ k.p.c.

Jak prawidłowo sformułować wniosek dowodowy w pozwie?

Wbrew pozorom nawet profesjonalnym prawnikom zdarza się niekiedy zawrzeć wniosek dowodowy, który z punktu widzenia prawa procesowego jest wadliwy. Dlatego warto kilka zdań poświęcić tej problematyce. Przede wszystkim należy zaznaczyć, iż przepisy prawa gospodarczego nie regulują kwestii samego formułowania wniosków dowodowych, a jedynie ukazują prymat środków dowodowych o charakterze rzeczowym nad tymi o charakterze osobowym. Zatem należy sięgnąć do przepisów regulujących proces w trybie podstawowym, a w szczególności do art. 235¹ k.p.c., w myśl którego we wniosku o przeprowadzenie dowodu strona jest obowiązana oznaczyć dowód w sposób umożliwiający przeprowadzenie go oraz wyszczególnić fakty, które mają zostać wykazane tym dowodem. Zatem po pierwsze w przedmiotowym wniosku musimy skonkretyzować sam dowód, tj. informację, którą chcemy przekazać sądowi na poparcie roszczenia, a po drugie wskazać fakty, które chcemy poprzez tą informację wykazać. Dla przykładu: „wnoszę o przeprowadzenie dowodu z faktury VAT nr XYZ celem wykazania faktów: kwoty dochodzonej należności, terminu zapłaty, terminu wymagalności roszczenia”.

Uchybienie powyższej normie jest uznane za brak formalny, który podlega uzupełnieniu. Jeżeli zaś pomimo wezwania sądu nie zostanie uzupełniony, to sąd pominie przedmiotowy dowód, a zatem nie będzie on brany pod uwagę w czasie wyrokowania, nawet jeżeli będzie koronny dla rozstrzygnięcia sprawy, gdyż sąd przyjmie pewną fikcję, jakby nigdy nie został on zgłoszony.

Dodatkowe instytucje prawne, o których zastosowanie można wnioskować w treści pozwu

Należy zwrócić uwagę, że tzw. „warunki formalne pozwu” to elementy obligatoryjne, które musi zawierać pismo procesowe, w tym także pozew. Brak któregokolwiek z wyżej wskazanych, bez jego uzupełnienia, będzie skutkował w istocie brakiem rozpatrzenia sprawy powoda pod względem merytorycznym przez sąd, czego skutkiem będzie zwrócenie pozwu.

Natomiast w treści Kodeksu postępowania cywilnego można znaleźć szereg instytucji prawnych, które można wykorzystać składając pozew. W tym miejscu należy zasygnalizować, że dla strony powodowej mają one charakter fakultatywny, bowiem powód może je zawrzeć w treści pozwu, ale nie ma takiego procesowego obowiązku. Do tych instytucji należy w szczególności wniosek o zabezpieczenie roszczenia oraz wniosek o wydaniu nakazu zapłaty w postępowaniu upominawczym albo nakazowym. Z punktu widzenia odzyskania należności w postępowaniu sądowym instytucje te mają niebagatelne znaczenie i dlatego warto je wyciągnąć przed nawias.

W pierwszej kolejności należy zwrócić uwagę na pierwszą z wyżej wspomnianych – wniosek o zabezpieczenie roszczenia. Problematyka dotycząca zabezpieczenia jest dość obszernym zagadnieniem, co też ma swoje uzasadnienie, iż jest wydzieloną częścią w Kodeksie postępowania cywilnego. Niemniej przede wszystkim żeby skutecznie złożyć wniosek o zabezpieczenie roszczenia należy uprawdopodobnić roszczenie oraz interes prawny w udzieleniu zabezpieczenia. W kwestii uprawdopodobnienia roszczenia sprawa jest dość prosta, bowiem powód niezależnie od złożenia w pozwie wniosku o zabezpieczenie, musi udowodnić swoje roszczenie. Udowodnienie jest czymś więcej niż uprawdopodobnienie, a zatem ta przesłanka zostaje spełniona z samego faktu wykazania zasadności roszczenia przez stronę powodową, poprzez przedstawienie stosownej argumentacji oraz środków dowodowych na jej poparcie. Natomiast druga kwestia jest nieco bardziej problematyczna i złożona. Niemniej częstokroć w sprawach o charakterze majątkowym od należności głównej powód będzie dochodzić odsetek ustawowych za opóźnienia w transakcjach handlowych w oparciu o przepisy Ustawy z dnia 8 marca 2013 r. o przeciwdziałaniu nadmiernym opóźnieniom w transakcjach handlowych. W takim przypadku należy zwrócić uwagę na art. 730¹ §2¹ k.p.c., który stanowi, że interes prawny w udzieleniu zabezpieczenia uważa się za uprawdopodobniony, gdy żądającym zabezpieczenia jest powód dochodzący należności zapłaty z tytułu transakcji handlowej w rozumieniu ustawy z dnia 8 marca 2013 r. o przeciwdziałaniu nadmiernym opóźnieniom w transakcjach handlowych, w przypadku, gdy wartość tej transakcji nie przekracza siedemdziesięciu pięciu tysięcy złotych, a dochodzona należność nie została uregulowana i od dnia upływu terminu jej płatności upłynęły co najmniej trzy miesiące. W sytuacji opisanej powyżej również nie będzie trudnym wykazanie interesu prawnego w udzieleniu zabezpieczenia roszczenia. Natomiast samo zabezpieczenie jest swoistą gwarancją dla wierzyciela, bowiem jest ono zabezpieczone na długo przed prawomocnym orzeczeniem sądu, na które może zostać nadana klauzula wykonalności i które dopiero finalnie uprawnia do egzekucji. Należy pamiętać, że zabezpieczenia nie wolno mylić z zaspokojeniem roszczenia, bowiem nie może ono zmierzać do tego, a jedynie dawać wierzycielowi pewną gwarancję, że w oparciu o jego interes uzyska faktycznie roszczenie, którego dochodzi.

Warto zwrócić uwagę również na możliwość uzyskania nakazu zapłaty w postępowaniu nakazowym albo upominawczym. Po pierwsze nakaz zapłaty (niezależnie od rodzaju) jest wydawany szybciej niż wyrok. Jeżeli nie zostanie on skutecznie zakwestionowany przez pozwanego to wówczas się uprawomocni i może być na niego nadana klauzula wykonalności. Po drugie szczególnie istotnym jest nakaz zapłaty wydany w postępowaniu nakazowym, bowiem nie traci on mocy po wniesieniu zarzutów przez stronę pozwaną, lecz będzie oceniany przez sąd. Co istotne nawet nieprawomocny jest podstawą zabezpieczenia roszczenia (nawet jeżeli powód nie wnioskował o to na wcześniejszym etapie). Dlatego warto zwracać uwagę czy roszczenie, którego powód zamierza dochodzić kwalifikuje się do rozpoznania w postępowaniu nakazowym, ewentualnie w upominawczym.

Marcin Sierżęga
PRAWNIK

Zajmuję się sprawami z zakresu prawa cywilnego i gospodarczego. Przedsiębiorcom pomagam głównie w procesach sądowych. Specjalizuję się również w prawie własności intelektualnej, w szczególności w ochronie znaków towarowych. Wspieram firmy w zabezpieczeniu umów i biznesu.

Skontaktuj się ze mną, chętnie odpowiem na Twoje pytania dotyczące naszej oferty i przedstawię rozwiązania dostosowane do Twojego biznesu.

Bezpłatna konsultacja