O zwodniczych interfejsach (dark patterns) stosowanych w sektorze cyfrowym przez dostawców platform internetowych mówi się nie od dziś.

Jak to zrobić? Nie mogę wypisać się z tego newslettera! Zapisanie było proste, a teraz pobiera mi to opłatę kolejny miesiąc, bo nie mogę się z tego wypisać! Ach, te zwodnicze interfejsy.

Cześć, z tej strony Piotr Kantorowski, a to kolejny odcinek podcastu.

Jak się domyślacie dzisiaj będzie o zwodniczych interfejsach, czyli o rozwiązaniach z poziomu interfejsów, aplikacji, stron internetowych, które albo utrudniają podjęcie jakiejś akcji albo wymuszają podjęcie jakiejś akcji albo są połączeniem tych wszystkich możliwych rozwiązań i wariantów.

Raczej każdy z nas spotkał się z tymi kwestiami wielokrotnie,  zakładam, że w skali świata jest jakiś, z którego wypisanie się jest utrudniane, natomiast w niepłatnych newsletterach to niech podniesie rękę osoba, która nie miała takiej sytuacji, kiedy próbowała wypisać się z newslettera chcąc zrobić to szybko, nie klikała na końcu zielonego przycisku, który oznaczał, że chcemy się wypisać. Może być też tak, że wchodzimy na stronę internetową, pojawia się popap i nie możemy go zaiksować. Ale ktoś, kto ma gorszy wzrok, znalezienie tego „x” jest czasochłonne.

Przykłady zwodniczych interfejsów

Przykłady zwodniczych interfejsów to chyba każdy przykład tego, kiedy interfejs próbuje zasugerować żeby dokonać jakiejś czynności albo utrudnia dokonanie innej.

Ten temat w Polsce pojawił się ostatnio znikąd, w komunikacji Prezesa UOKIK, który napisał na ten temat bodajże 2 wpisy, sugerując, że tego typu działania mogą  być uznane za działania stanowiące nieuczciwą praktykę rynkową związaną z wprowadzeniem w błąd i niewątpliwie się zgadzam. Te zwodnicze interfejsy występują rzadziej niż kiedyś, a tu wracajmy z komunikacją na ten temat. Czemu? Od przyszłego roku zacznie obowiązywać akt o usługach cyfrowych, rozporządzenie, takie jak RODO, które w swoich regulacjach właśnie o zwodniczych interfejsach mówi. Mówi, że są one zakazane. To nie jest tak, że poprzez wprowadzenie regulacji te interfejsy staną się zakazane, bo prawdopodobnie na każdy rodzaj, nawet tych tylko komunikujących jakąś informację, znalazłyby się jakieś przepisy. No jeżeli będzie to wymuszanie działań to mamy do czynienia z działaniem lub zaniechaniem wprowadzającym w błąd, częściej działaniem, natomiast jestem w stanie sobie wyobrazić, że jeżeli byłoby to związane, ten tajemniczy interfejs,  z przekazywaniem nam informacji o charakterze ideologicznym, politycznym czy innym nie jest to sformułowanie, na które chcielibyśmy być wystawiani, a biorąc pod uwagę miejsce, w którym znajdujemy się w Internecie nie jest immanentnie wpisana w to miejsce tego typu informacji. Jeżeli wejdziemy na stronę internetową jakiejś partii politycznej to oczywiście, że będziemy mieli tam informacje dot. niczego innego jak tej partii politycznej od poglądów zaczynając, a na członkach kończąc. A jeżeli jesteśmy w aplikacji, która ma bam przekazywać wiedzę, a nagle zostaniemy zbombardowani ideologicznie nacechowanymi informacjami to już moglibyśmy coś pomyśleć nad ochroną z dóbr osobistych. Jest to jakieś uderzenie w naszą prywatność i poglądami, które możemy mieć, a nikt nie ma prawa w te poglądy ingerować.

Porozmawiaj z ekspertem 🎯

Borykasz się z zagadnieniem, które tutaj poruszyłem? Skontaktuj się ze mną! Wspólnie znajdziemy najlepsze rozwiązanie dla Twojego biznesu.

Bezpłatna konsultacja

Mamy już temat omówiony od strony ustawy o przeciwdziałaniu nieuczciwym praktykom rynkowym, ale to nie wszystko co się będzie wiązać z dark patternsami w kontekście już obowiązujących przepisów i to z tego powodu, że już z samego RODO wynika, że jeżeli udzielamy zgody na przetwarzanie naszych danych osobowych a tak często jest w przypadku usług świadczonych drogą elektroniczną to kwestia związana z tym, że łatwo nam było zgodę udzielić, powinna być przekładalna na odwołanie tej zgody. Jeżeli jednym kliknięciem byliśmy w stanie zgodę wyrazić to tak samo powinniśmy ją odwołać, a nie może to wyglądać tak, że zapisując się do aplikacji czy do newslettera wyrażamy zgodę czy w kontekście przetwarzania danych osobowych, która być może jest niekonieczna, bo może to być przetwarzanie na zasadzie wykonania umowy, ale tam mamy zgody marketingowe, one się z samego faktu wykonywania usługi nie biorą. W każdym razie sytuacja jest tego typu, że jeżeli zapisaliśmy się i potwierdziliśmy to w opcji double=in to powinniśmy się wypisać w ramach kliknięcia z poziomu maila, którego dostajemy, a następnie prostego potwierdzenia.

Skoro jesteśmy wychodząc z wodniczych interfejsów na poziomie zapisywania się i wypisywania się na listy subskrypcyjne na listy związane z mailingiem to warto przypomnieć, że istotne jest żeby mieć kwestie zapisu na newsletter zrobioną w sposób poprawny. Bo albo zebraliśmy dane osobowe i możemy z nich korzystać, albo zebraliśmy je nieprawidłowo i nie możemy z nich korzystać. Ważne będą zgody marketingowe, czyli zgody na marketing bezpośredni, czyli ustawa o świadczeniu usług drogą elektroniczną i ustawa dotycząca prawa telekomunikacyjnego. W przyszłości będzie to zastąpione, ale nie mamy tak odległej przyszłości, będzie to zastąpione innym aktem. Jeżeli zebraliśmy nieprawidłowo te zgody to nie możemy z tymi danymi mailami nic zrobić, za każdym razem kiedy coś z nimi zrobicie to powstaje problem, że zrobiliśmy to bezprawnie i nielegalnie.

Jedni myślą, że mając checkboxy będą legalni, a finalnie wychodzi, że i tak nie mogą wykorzystać tych maili tak jak chcą. Drudzy wiedzą, że nie muszą mieć checkboxów przy zwykłym  zapisie na newsletter, ale przekazują nie te informacje, które powinny przy zapisie. Jeżeli mamy zapis niezwiązany z procedurą zakupu w sklepie internetowym to sytuacja jest tego typu, że wcale nie musimy mieć checkboxów, możemy obierać zgody marketingowe i (nie)konieczną zgodę z zakresu RODO, to wystarczy, że będzie to przez wpisanie maila i kliknięcia „zapisz mnie” czy coś podobnego. Ważne żeby było napisane kto jest administratorem danych, na co ktoś wyraża zgodę i odesłanie do polityki prywatności, gdzie są dalej idące istotne informacje.

To jest niby temat oklepany, ale myślę, że warto do niego wracać, bo często mam sytuacje, że ktoś przychodzi z pytaniem, mając dużą bazę danych, mówię mu, że możemy popróbować i poszukać rozwiązania jak te maile spróbować uczynić legalnymi, żeby można było z nich korzystać, bo były zebrane nie tak jak trzeba.

Zapraszam was na kanał, który prowadzę z moim wspólnikiem Pawłem Głąbem. Zapraszam też na prawodlabiznesu.eu, gdzie jest dużo więcej wartościowej wiedzy niż w podcaście, który ma całkiem sporo odcinków.

Autopromocja

Na stronie prawodlabiznesu.eu znajdziecie sklep z naszymi produktami i są one różnego rodzaju  w przystępnych cenach. Wzór umowy ma to do siebie, że nie jest umową szytą na miarę i nigdy nie będzie, ale zawsze lepiej mieć taką umowę niż wygrzebaną z Internetu, za którą nikt nie ręczy, że jest ona prawidłowa.

Do usłyszenia!

Piotr Kantorowski
RADCA PRAWNY

Przedsiębiorcom służę pomocą w kwestiach związanych z prawem własności intelektualnej szczególnie w obszarze digital marketingu i IT. Tworzę też umowy tak, aby oddawały Twoje plany biznesowe i zabezpieczały firmę w najwyższym stopniu. Jeśli trzeba pomagam też poprowadzić spory korporacyjne lub z kontrahentami.

Skontaktuj się ze mną, chętnie odpowiem na Twoje pytania dotyczące naszej oferty i przedstawię rozwiązania dostosowane do Twojego biznesu.

Bezpłatna konsultacja