Przedsiębiorca zawierając umowę zlecenia ze Zleceniobiorcą zastanawia się niejednokrotnie jak mógłby zabezpieczyć swoje interesy. Istnieje bowiem ryzyko, że Zleceniobiorca nie wykona zleconego przez nas zadania w sposób należy lub zrobi to nieterminowo. W takim wypadku warto pomyśleć o zawarciu w umowie zapisów o karach umownych grożących Zleceniobiorcy za niewywiązanie się ze zleconego zadania.

Czym właściwie jest umowa zlecenia?

Umowa zlecenia została określona w art. 734 i następnych kodeksu cywilnego. Zgodnie z tym artykułem przez umowę zlecenia przyjmujący zlecenie zobowiązuje się do dokonania określonej czynności prawnej dla dającego zlecenie. W umowie można zastrzec, iż Zleceniobiorca musi wykonać zlecenie samodzielnie, aczkolwiek w razie braku takiego zapisu przyjmujący zlecenie może powierzyć wykonanie zlecenia osobie trzeciej tylko wtedy, gdy to wynika z umowy lub ze zwyczaju albo gdy jest do tego zmuszony przez okoliczności.

W wypadku takim obowiązany jest on zawiadomić niezwłocznie dającego zlecenie o osobie i o miejscu zamieszkania swego zastępcy i w razie zawiadomienia odpowiedzialny jest tylko za brak należytej staranności w wyborze zastępcy. Zastępca odpowiedzialny jest za wykonanie zlecenia także względem dającego zlecenie. Jeżeli przyjmujący zlecenie ponosi odpowiedzialność za czynności swego zastępcy jak za swoje własne czynności, ich odpowiedzialność jest solidarna.

Porozmawiaj z ekspertem 🎯

Borykasz się z zagadnieniem, które tutaj poruszyłem? Skontaktuj się ze mną! Wspólnie znajdziemy najlepsze rozwiązanie dla Twojego biznesu.

Bezpłatna konsultacja

Kara umowna

Można zastrzec w umowie, że naprawienie szkody wynikłej z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania niepieniężnego nastąpi przez zapłatę określonej sumy. Tym właśnie jest kara umowna w myśl art. 483 kodeksu cywilnego. Oznacza to nic innego jak to, że strony umowy mogą w jej treści zastrzec, że naprawa wyrządzonej szkody nastąpi w formie zapłaty uzgodnionej przez nie kwoty.

Zadaniem kary umownej jest motywacja do spełnienia świadczenia. Nie może ona stanowić ekwiwalentu. Nie jest dopuszczalne zaniechanie przez jedną ze stron wykonania umowy i zamiennie uiszczenia sumy wskazanej w kontrakcie jako karę umowną. Kolidowałoby to z jej prewencyjno-represyjnym charakterem. Karę umowną można zastosować jedynie kiedy mamy do czynienia ze zobowiązaniem niepieniężnych. Jak bowiem wiadomo opóźnienie w spełnieniu świadczenia pieniężnego skutkować może naliczeniem odsetek za zwłokę. 

Rodzaje kar umownych

Można wyróżnić cztery rodzaje kar umownych stosowanych w praktyce przy umowie zlecenie:

Kara umowna wyłączna – która określa zobowiązanie Zleceniobiorcy do zapłaty konkretnej kwoty kary zawartej w umowie. Bez względu pozostaje rozmiar szkód wywołanych przez Zleceniobiorcę.

Kara umowna zaliczana – daje możliwość dochodzenia odszkodowania, jeżeli kwota kary nie pokryła w całości powstałej szkody. W tym przypadku jednak wymagane jest bezwzględnie udowodnienie kwoty powstałej szkody.

Kara umowna alternatywna – sprowadza się to wyboru podstawy dochodzenia naprawy szkody. Zleceniodawca może wybrać egzekwowanie kary umownej zapisanej w umowie albo dochodzić całości swoich roszczeń. Po wyborze jednak musi pozostać przy dochodzeniu na podstawie wybranego przez siebie rodzaju.

Kara umowna kumulatywna – oprócz możliwości uzyskania kary umownej, dopuszcza dalsze dochodzenie całości szkody w ramach instytucji odszkodowawczej.

Wysokość kary umownej

To jaka jest wysokość kary umownej zależy tylko i wyłączenie od stron umowy oraz od sposobu, w jaki uregulują tę kwestię w umowie. Nie ma bowiem znaczenia rozmiar szkody, jaką poniosła strona, na której rzecz nie spełniono zobowiązania lub spełniono je nienależycie.

Trzeba pamiętać, że roszczenie powstaje z chwilą wystąpienia po stronie Zleceniodawcy szkody. Skoro więc Zleceniobiorca jest w stanie udowodnić, że szkoda nie powstała, to może to być równoznaczne z wykazaniem, że nie zaistniały okoliczności uzasadniające zapłatę kary umownej.

Zgodnie z art. 484 § 2 kodeksu cywilnego na wysokość kary umownej ma wpływ częściowe wykonanie zobowiązania. Jeżeli świadczenie zostało spełnione w części, dłużnik może domagać się obniżenia wysokości ustalonej kary. Tym bardziej przepis te ma zastosowanie, jeżeli, znaczna część zobowiązania została wypełniona w terminie, a zwłoka jest niewielka.     

Rażąco wygórowana kara umowna również może prowadzić do obniżenia kary umownej. Jest to oczywiście bardzo ogólne stwierdzenie, ale w ocenianiu „rażąco wygórowanej kary” może pomóc orzeczenie Sądu Najwyższego z 9 lutego 2005 r., w którym sąd stwierdził, że Kara umowna może być uznana za rażąco wygórowaną gdy jest ona równa bądź zbliżona do wysokości wykonanego z opóźnieniem zobowiązania, w związku z którym ją przewidziano. Nie jest jednak wykluczona w tej wysokości, jeżeli dłużnik za okres, za który została wyliczona nie spełnił świadczenia w ogóle. W takim bowiem wypadku musiałby podważać ważność umowy w zakresie wysokości kary umownej, ze względu na jej sprzeczność z prawem bądź zasadami współżycia społecznego (art. 58 KC). (II CK 420/04 ).

Co powinna zawierać klauzula umowna?

Klauzula dotycząca kary umownej winna zawierać:
1) przede wszystkim wysokość kwotową kary umownej,
2) okoliczności, których wystąpienie spowoduje konieczność zapłaty kary umownej przez Zleceniobiorcę,
3) sprecyzowanie zobowiązania lub jego elementów, których nie wykonanie lub nienależyte wykonanie będzie skutkować nałożeniem kary umownej.

Przedawnienie

Roszczenie o zapłatę kary umownej musi wynikać z umowy. Dlatego też długość terminu przedawnienia będzie determinowała umowa będąca źródłem zastrzeżenia kary umownej.

Podsumowanie

1) Kara umowna może zostać przewidziana w sytuacji niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania niepieniężnego.
2) W stosunku do zobowiązań pieniężnych nie jest dozwolone ustanawianie kar umownych.
3) Są różne rodzaje kar i tylko od stron zależy na który rodzaj się zdecydują.
4) Rażąco wysoka kara umowna może zostać zmiarkowana przez Sąd.
5) Miarkowaniu może również podlegać kara umowna w sytuacji, kiedy zobowiązanie zostanie wykonane w znacznej części.

Jakub Michalski
APLIKANT RADCOWSKI

Pomagam przedsiębiorcom w windykacji i egzekucji należnych im świadczeń. Zajmuję się rejestracją podmiotów i zgłaszaniem zmian w KRS, zarówno spółek, jak i NGO. Sporządzam pisma w procesach sądowych oraz opinie prawne. Przygotowuję dokumentację prawną sklepów internetowych.

Skontaktuj się ze mną, chętnie odpowiem na Twoje pytania dotyczące naszej oferty i przedstawię rozwiązania dostosowane do Twojego biznesu.

Bezpłatna konsultacja