Co znajdziesz w tym materiale:
Czasem nas „kusi”, żeby zamieścić w podkaście część cudzego utworu muzycznego czy też użyć fragmentu jakiegoś utworu literackiego, filmu lub zdjęcia do promocji naszego nagrania. Chyba zgodzisz się ze mną, że już na pierwszy rzut oka można powiedzieć, że takie rozwiązanie jest co najmniej ryzykowne. Jak już pisałem powyżej, wszystkie te elementy stanowić będą utwór w rozumieniu ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych, więc ograniczenia prawne dotyczące praw twórcy będą nas jak najbardziej dotyczyć także w tym przypadku. Prawdopodobnie jednak słyszałeś o prawie cytatu, które w pewnych określonych sytuacjach pozwala na wykorzystywanie cudzych dzieł. Warto jednak wiedzieć dokładnie, na czym owo prawo polega, gdyż łatwo tu o nieumyślne przekroczenie jego granic.
Porozmawiaj z ekspertem 🎯
Borykasz się z zagadnieniem, które tutaj poruszyłem? Skontaktuj się ze mną i ustalimy termin 15-minutowej konsultacji. Wspólnie znajdziemy najlepsze rozwiązanie dla Twojego biznesu!
Na czym polega prawo cytatu?
Przejdźmy więc do przepisów, które o prawie cytatu mówią. Zgodnie z jednym z nich wolno przytaczać w utworach stanowiących samoistną całość urywki rozpowszechnionych utworów oraz rozpowszechnione utwory plastyczne, utwory fotograficzne lub drobne utwory w całości w zakresie uzasadnionym celami cytatu, takimi jak wyjaśnianie, polemika, analiza krytyczna lub naukowa, nauczanie lub prawa gatunku twórczości. Szczególnie ważna jest końcowa część tego przepisu – większość z nas wie bowiem, że prawo cytatu sprowadza się do zaprezentowania urywku cudzego utworu, jednak niewielu ma świadomość tego, że cel jego wykorzystania jest bardzo ograniczony. Mówiąc najprościej i dla przykładu: w podkastach o muzyce będziemy mogli puścić jedynie krótki fragment cudzego utworu, ale nie po to, żeby go po prostu zaprezentować, a po to, żeby dokonać jego krytycznej analizy. Analogicznie w podkastach poświęconych kinematografii będziemy mogli puścić w tych samych celach fragment filmu, a w podkastach językowych będziemy mogli wykorzystać fragment ścieżki dźwiękowej czy audio-wideo z filmu czy piosenki, jednak będzie on musiał służyć nauce języka.
Jak krótki to będzie fragment? Nie ma żadnych jednoznacznych wytycznych, jednak im fragment będzie dłuższy, tym większe istnieje ryzyko, że „wyjdzie” poza dozwolone ramy. Istotne jest także to, że prawo cytatu pozwala na użycie fragmentu cudzego utworu tylko w ramach naszego własnego utworu! Nie możemy więc wykorzystywać fragmentów filmu czy muzyki jako materiału promocyjnego dla naszego podkastu. Skoro taki fragment będzie „samodzielny”, to nie będzie stanowił części innego utworu, co wyklucza jego użycie w ramach prawa cytatu. Warto też zwrócić uwagę, że nasz podkast musi być utworem abyśmy mogli w nim zamieścić cytat innego utworu. Przesłanka ta choć wydaje się być w większości przypadków niejako automatycznie spełniona to jednak warto podkreślić, że do tego nasze własne nagranie musi mieć charakter twórczy. W innym przypadku nie będzie można mówić o wykorzystaniu prawa cytatu we własnym utworze, a co najwyżej w audiogramie lub wideogramie na co przepis już nie pozwala.
Jeśli tworzymy podkast o tematyce newsowej, będziemy mieli jeszcze więcej swobody w zakresie cytowania. Zgodnie z przepisami wolno nam korzystać w granicach uzasadnionych celem informacji z przemówień politycznych i mów wygłoszonych na publicznych rozprawach, a także fragmentów publicznych wystąpień, wykładów oraz kazań. Przepis ten nie upoważnia jednak do publikacji zbiorów tego rodzaju utworów. Co więcej, wolno też w sprawozdaniach o aktualnych wydarzeniach przytaczać utwory udostępniane podczas tych wydarzeń, jednakże w granicach uzasadnionych celem informacji. Nie można jednak zapominać, że korzystając z tych uprawnień, musimy mieć na względzie ich cel, który jest informacyjny! Nie możemy zamieszczać fragmentów wystąpień czy wydarzeń w naszych podkastach po to tylko, żeby uatrakcyjnić je i przyciągnąć dzięki temu uwagę słuchacza. Nie należy także wykorzystywać tych fragmentów w roli komentarza do naszych własnych przemyśleń.
Najwięcej swobody będziemy mieli, jeśli nasz podkast będzie miał charakter parodiowy. Zgodnie z przepisami wolno korzystać z utworów na potrzeby parodii, pastiszu lub karykatury w zakresie uzasadnionym prawami tych gatunków twórczości. Tu swoboda jest niemal nieograniczona, chociaż jeśli zaczniemy przytaczać cudze utwory wprost, a nasze żarty okażą się fikcją, to nie pozostaniemy pod ochroną prawa. Szczególnie ten wyjątek nie może być wykorzystywany na tej zasadzie, że w naszym podkaście zaczniemy przytaczać utwory muzyczne w całości, a w przerwach między nimi pojawią się wątpliwej jakości żarty, które nawet nie będą usiłować nawiązywać do muzyki.
#reklama
Poradnik prawny dla influencerów i digital marketerów
132 odpowiedzi na pytania prawne najczęściej nurtujące biznes on-line. Kup z rabatem 15% z kodem PIOTR15 lub PAWEL15.
Warunki korzystania z cudzych utworów w podkaście
W tym miejscu trzeba zwrócić uwagę na jeszcze jedną kwestię. Zgodnie z ustawą o prawie autorskim i prawach pokrewnych można korzystać z utworów w granicach dozwolonego użytku pod warunkiem wymienienia imienia i nazwiska twórcy oraz źródła. Podanie twórcy i źródła powinno uwzględniać istniejące możliwości. Nie zapominajmy więc o tym, żeby korzystając z możliwości, które stwarza prawo cytatu, powołać się na autora cytowanego utworu i źródło, z którego cytujemy. Jeśli skorzystaliśmy z prawa cytatu w ramach podkastu, to w większości przypadków dopuszczalne będzie odwołanie do tych informacji w notatkach do niego, ale rzecz jasna takie informacje możemy podać też w trakcie nagrania. Ostatecznie trzeba też podkreślić, że jeśli korzystamy z prawa cytatu, to twórcy nie przysługuje prawo do wynagrodzenia, chyba że ustawa stanowi inaczej.
Doceniasz tworzone przeze mnie treści?
Piotr Kantorowski
RADCA PRAWNY
Przedsiębiorcom służę pomocą w kwestiach związanych z prawem własności intelektualnej szczególnie w obszarze digital marketingu i IT. Tworzę też umowy tak, aby oddawały Twoje plany biznesowe i zabezpieczały firmę w najwyższym stopniu. Jeśli trzeba pomagam też poprowadzić spory korporacyjne lub z kontrahentami.
Skontaktuj się ze mną, chętnie odpowiem na Twoje pytania dotyczące naszej oferty i przedstawię rozwiązania dostosowane do Twojego biznesu.
