Jeżeli prowadzisz swój biznes w formie spółki z o.o. lub zamierzasz w tej formie założenie swojego pierwszego biznesu, to zapewne wiesz że spółka z o.o. jest spółką kapitałową i do jej powstania wymagane jest wniesienie odpowiedniego wkładu pieniężnego tzw. kapitału zakładowego. Jego minimalna wysokość to 5 000 złotych w przypadku spółki z o.o. Może on mieć charakter pieniężny lub niepieniężny.

Choć wiele nowych biznesów jako wkład do spółki przyjmuje określoną kwotę środków pieniężnych to trzeba zauważyć, że wkłady niepieniężne nie należą do rzadkości i  są stałym elementem życia gospodarczego. Możliwość wnoszenia wkładu niepieniężnego do spółki pozwala wspólnikom założyć spółkę z o.o. bez angażowania środków pieniężnych, gdyż  zamiast pieniędzy można wnieść do spółki np. samochód, różnego rodzaju maszyny, urządzenia, nieruchomości, udziały w innych firmach czy nawet prawa własności przemysłowej. Z jednej strony jest to wygodne, gdyż dzięki temu spółka na start może mieć znacznie wyższy kapitał zakładowy niż minimum wymagane przez ustawę w wysokości 5 tyś. zł, ale też jest to potencjalnie ryzykowne rozwiązanie szczególnie jeśli w oczach pozostałych wspólników wkład takie nie jest aż tak cenny jak to przedstawił wspólnik go wnoszący.

Dlatego w dalszej części artykułu opowiem Ci o potencjalnych ryzykach i odpowiedzialności związanych z wnoszeniem wkładów niepieniężnych do spółki, a zwłaszcza jeżeli te są wadliwe lub jeżeli ich wartość została zawyżona.

Porozmawiaj z ekspertem 🎯

Borykasz się z zagadnieniem, które tutaj poruszyłem? Skontaktuj się ze mną! Wspólnie znajdziemy najlepsze rozwiązanie dla Twojego biznesu.

Bezpłatna konsultacja

Czym właściwie jest wkład niepieniężny w spółce
z o.o.?

W pierwszym rzędzie warto wyjaśnić po krótce czym jest wkład niepieniężny w spółce z o.o., aby dzięki temu odpowiednio omówić ryzyka związane z jego wniesieniem oraz ewentualną odpowiedzialność.

W przypadku spółek z o.o. wkładem niepieniężnym jest tzw. aport. Tutaj trzeba doprecyzować, że choć Kodeks spółek handlowych w kontekście samej spółki z o.o. posługuje się zamiennie pojęciem aportu i wkładu pieniężnego, to nie są to tożsame pojęcia w prawie handlowym. Wkład niepieniężny jest pojęciem szerszym i w zależności od tego czy mamy do czynienia z handlowymi osobowymi spółkami czy też kapitałowymi spółkami, to ma on odpowiedni zakres. Spółka z o.o. jest spółką kapitałową, w przypadku których wkład niepieniężny musi mieć tzw. zdolność aportową a zatem zaliczać się do kategorii praw (dóbr) mogących stanowić przedmiot aportu.

Nie wszystko co na gruncie prawa handlowego jest wkładem niepieniężnym może być aportem. Zgodnie z Kodeksem spółek handlowych przedmiotem wkładu niepieniężnego do spółki z o.o., spółki akcyjnej albo przeznaczonego na kapitał akcyjny prostej spółki akcyjnej nie może być prawo niezbywalne lub świadczenie pracy bądź usług. W efekcie przepisy prawa stanowią co nie może być wkładem niepieniężnym w spółce z o.o. A zatem wszystko poza powyższą kategorią ma zdolność aportową i może zostać wniesione do spółki z o.o. jako wkład niepieniężny.

Do najczęstszych form aportów należą:

• nieruchomości,
• prawo użytkowania wieczystego,
• różnego rodzaju maszyny i urządzenia,
• środki transportu,
• autorskie prawa majątkowe
• prawo do znaku towarowego, wzoru przemysłowego lub patentu
• wierzytelności wspólnika wobec osób trzecich
• udziały lub akcje w innych spółkach,
• obligacje.

Aportem nie może być z kolei świadczenie pracy lub usługi, co np. jest dopuszczalne w przypadku spółki jawnej.

Co w sytuacji jeśli wniesiony wkład ma wady?

Jak już wiesz wkład niepieniężny w spółce z o.o. ma szeroki zakres. Dlatego mając na względzie tak szeroką kategorię praw i rzeczy nie trudno o sytuację, w której wkład niepieniężny może mieć wadę tak faktyczną, jak i prawną. W takiej sytuacji zgodnie z przepisami Kodeksu spółek handlowych w przypadku gdy wspólnik albo akcjonariusz wniósł wkład niepieniężny mający wady, jest on zobowiązany do wyrównania spółce kapitałowej różnicy między wartością przyjętą w umowie albo statucie spółki a zbawczą wartością wkładu. Umowa albo statut spółki może przewidywać, że spółce przysługują wówczas także inne uprawnienia.

W efekcie jeżeli aport ma wadę, to wspólnik, który wnosił wadliwy aport jest zobowiązany wyrównać spółce tą różnice, którą aport posiadałby bez wady. Tutaj warto zaznaczyć, że umowa spółki może przewidywać, iż spółce w takie sytuacji przysługują szersze uprawnienia niż tylko dochodzenie różnicy pomiędzy  wartością przyjętą w umowie a zbawczą wartością wkładu. Mogą to być np. kary umowne, których spółka może dochodzić, jeżeli zdarzy się taka sytuacja.

Warto zaznaczyć, że Kodeks spółek handlowych nie definiuje wprost czym jest wada wkładu niepieniężnego. W efekcie w tej sytuacji zastosowanie będzie mieć odesłanie zawarte w Kodeksie spółek handlowych do przepisów Kodeksu cywilnego, które definiują wadliwość rzeczy przy sprzedaży, która to definicja będzie miała odpowiednie odniesienie z uwzględnieniem istoty  spółki z o.o. do tej sytuacji. W efekcie pojęcie wady jest dość szeroki pojęciem i może nim być de facto wszelka niezgodność aportu z tym co zostało wskazane przez wspólnika w umowie spółki lub załącznikach do niej. Będą tutaj wszelkie wady fizyczne lub prawne aportu.

Jeżeli powyższa wadliwość zaistnieje to spółka ma roszczenie do konkretnego wspólnika o wyrównanie wartości w związku ze stwierdzoną wadliwością, a w sytuacji dodatkowych sankcji cywilnych określonych w umowie spółki, także do dochodzenia tychże sankcji.

Odpowiedzialność za zawyżenie wartości aportu

Powyżej określono ogólne zasady dotyczące wadliwości aportu w spółkach kapitałowych, w tym w spółce z o.o.. Natomiast przepisy Kodeksu spółek handlowych w zakresie samej spółki z o.o. zwracają uwagę na jeszcze jedną sytuację. Chodzi tutaj o znaczne zawyżenie wartości aportu w stosunku do wartości wskazanej w umowie spółki z wartością rzeczywistą. Trzeba wskazać, że ta sytuacja jest sytuacją szczególną w stosunku do sytuacji dotyczącej ogólnej wadliwości aportu opisanej powyżej, gdyż przepisy dotyczące znacznego zawyżenia aportu są bezpośrednio uregulowane w przepisach dotyczących spółki z o.o., a nie w przepisach ogólnych o spółkach kapitałowych.

W kontekście powyższego zgodnie z przepisami Kodeksu spółek handlowych jeżeli wartość wkładów niepieniężnych została znacznie zawyżona w stosunku do ich wartości zbywczej w dniu zawarcia umowy spółki, wspólnik, który wniósł taki wkład, oraz członkowie zarządu, którzy wiedząc o tym, zgłosili spółkę do rejestru, obowiązani są solidarnie wyrównać spółce brakującą wartość.

Zatem w takim przypadku odpowiedzialni za wyrównanie brakującej wartości wobec spółki są:

• wspólnik, który wniósł taki wkład,
• członkowie zarządu, którzy – wiedząc o zawyżeniu – zgłosili fakt ten do Rejestru Przedsiębiorców  KRS.

Odpowiedzialność w tym wypadku jest solidarna, co oznacza, że spółka może dochodzić całej brakującej kwoty od któregokolwiek z nich – a dopiero potem oni mogą się wzajemnie rozliczać. Spółka może również dochodzić solidarnie różnicy pomiędzy wartością rzeczywistą a wartością zawyżoną w umowie, od wspólnika i wszystkich członków zarządu, którzy wiedzieli o fakcie zawyżenia wartości wkładu. Co szczególnie ważne – ani wspólnik, ani członkowie zarządu nie mogą się wyłączyć się od takiej odpowiedzialności, co wprost wynika z przepisów Kodeksu spółek handlowych. W efekcie nawet jeżeli takie postanowienie będzie zawierać umowa spółki lub jej zmiana, to będzie ono nieważne z mocy prawa, a w najlepszym razie – bezskuteczne wobec spółki, a mające znacznie wyłącznie przy wzajemnych rozliczeniach dłużników solidarnych.

Kto reprezentuje spółkę w sporze dotyczącym zawyżenia aportu

Jeżeli wartość aportu została znacznie zawyżona w stosunku do tej określonej umowie spółki, zaś spółka w tej sytuacji będzie dochodzić zapłaty powyższych roszczeń w sądzie, to przed wytoczeniem powództwa trzeba zadbać o należytą reprezentacje spółki w zależności od stanu faktycznego. Jeżeli pozew dotyczyć będzie tylko wspólnika, który nie jest członkiem zarządu na dzień wszczęcia postępowania sądowego, to spółkę może reprezentować zarząd zgodnie z ogólnymi zasadami reprezentacji określonym w umowie spółki lub Kodeksie spółek handlowych (jeżeli umowa nie zawiera sposobu reprezentacji). Podobnie rzecz się ma w przypadku członka zarządu, który został odwołany z tej funkcji, lub którego mandat wygasł. W przypadku roszczeń do byłych członków zarządu spółkę z o.o. również reprezentuje zarząd.

Natomiast inaczej rzecz się ma jeżeli spółka w związku z zawyżeniem wartości aportu zamierza pozwać członka zarządu, który tą funkcję pełni. W tego typu sporze spółkę reprezentuje rada nadzorcza lub specjalnie powołany pełnomocnik uchwałą wspólników. Podobnie jeżeli spółka zamierza skierować roszczenie solidarnie do kilku osób, wśród których niektórzy to członkowie zarządu.  Spółki z o.o. w sporze z członkiem zarządu nie może reprezentować inny członek zarządu, nawet jeżeli nie wiedział o zawyżeniu wkładu. Kodeks spółek handlowych precyzyjnie określa kto reprezentuje interesy spółki w sporze z członkiem zarządu i są to albo rada nadzorcza albo pełnomocnik powołany przez wspólników. W efekcie inni pełnomocnicy lub prokurenci również nie mogą reprezentować spółki w tego rodzaju sporze. To ważny mechanizm chroniący przed konfliktem interesów – uniemożliwia bowiem sytuację, w której zarząd musiałby występować w sprawie jako strona przeciwko samemu sobie.

Jeżeli wspólnik wnoszący wadliwy wkład jest jednocześnie członkiem zarządu, to sytuacja z dochodzeniem roszczeń wygląda analogicznie jak opisano to powyżej, to spółka winna być należycie reprezentowana.

Konsekwencje dla spółki w związku ze znacznym zawyżeniem aportu

Trzeba zauważyć, że zawyżona wartość aportu to nie tylko problem prawny – to także realne zagrożenie dla stabilności spółki.

Jeśli majątek spółki jest przeszacowany, może się okazać, że:

• spółka nie jest lub nie będzie w stanie realizować zobowiązań, co może skutkować w skrajnych przypadkach nawet doprowadzenie do upadłości lub likwidacji spółki;
• banki i inwestorzy zostali wprowadzeni w błąd co do jej kondycji finansowej, co może skutkować odpowiedzialnością kontraktową;
• pozostali wspólnicy zostali pokrzywdzeni;
• dokumenty finansowe zawarte w repozytorium dokumentów finansowych będą wymagały korekty i ponownego zgłoszenia do sądu rejestrowego, co może również zwrócić uwagę sądu rejestrowego na sprawy spółki;

Rzeczą istotną jest fakt, że znaczne zawyżenie aportu przez wspólników lub członków zarządu może skutkować nie tylko ich odpowiedzialnością cywilną ale nawet i karną w kontekście poświadczenia nieprawdy.

Zabezpieczenie spółki w przypadku wnoszenia wkładów niepieniężnych

Zatem jak już wiesz z wkładami niepieniężnymi w spółce z o.o. wiąże się szereg istotnych kwestii, bowiem ich wadliwość lub zawyżenie wartości może skutkować odpowiedzialnością cywilną wobec spółki a w niektórych przypadkach nawet i karną. Aby tego uniknąć dobrze jest posiadać po pierwsze fachową wycenę sporządzoną przez odpowiedniego rzeczoznawcę majątkowego, który profesjonalnie wyceni realną wartość danego aportu. Rzeczoznawca w trakcie wyceny dokładnie obejrzy daną rzecz lub zweryfikuje dane prawo, w efekcie czego będzie to zabezpieczenie w kontekście tak ewentualnych zarzutów co do wadliwości aportu jak i zawyżenia jego wartości. Dobrą praktyką jest załączenie takiej wyceny rzeczoznawcy do umowy spółki lub jej zmiany, jeżeli do spółki jest wnoszony wkład niepieniężny.

Jeżeli wkładem do spółki są ruchomości, szczególnie urządzenia i maszyny dobrze poddać je też szczegółowym oględziny, a niekiedy przeprowadzić badania ich przydatności do użytku, zaś dokumentację z tych badań również załączyć do umowy spółki lub jej zmiany.

Podsumowanie

Aport to dobry sposób na zwiększenie wartości kapitału zakładowego spółki pod warunkiem, że jest ona uczciwe wyceniony. Nieprawidłowości dotyczące aportu w postaci jego wadliwości lub zawyżenia jego wartości mogą skutkować odpowiedzialnością cywilną wspólników i członków zarządu wobec spółki, a w niektórych przypadkach nawet i odpowiedzialnością karną.

Dlatego przy tworzeniu spółki z o.o. lub przy zmianach dotyczących jej kapitału zakładowego w kontekście aportu warto działać transparentnie i sięgać po pomoc profesjonalnych doradców prawnych oraz profesjonalnych rzeczoznawców.

Marcin Sierżęga
PRAWNIK

Zajmuję się sprawami z zakresu prawa cywilnego i gospodarczego. Przedsiębiorcom pomagam głównie w procesach sądowych. Specjalizuję się również w prawie własności intelektualnej, w szczególności w ochronie znaków towarowych. Wspieram firmy w zabezpieczeniu umów i biznesu.

Skontaktuj się ze mną, chętnie odpowiem na Twoje pytania dotyczące naszej oferty i przedstawię rozwiązania dostosowane do Twojego biznesu.

Bezpłatna konsultacja