Co znajdziesz w tym materiale:
Celem każdego przedsiębiorcy i osoby zarządzającej przedsiębiorstwem jest kontynuacja działalności i usprawnianie jej funkcjonowania po to, aby utrzymać się na rynku. Perspektywa złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości jest ostatecznością, gdyż całkowicie eliminuje przedsiębiorcę z obrotu gospodarczego. W przypadku wypracowanej marki, renomy i woli kontynuowania działalności jest to najgorsze z możliwych rozwiązań. Obecnie jednak, mimo tak definitywnego i związanego z zaprzestaniem prowadzenia działalności gospodarczej znaczeniu złożenia takiego wniosku jest to działanie podejmowane przez co raz więcej firm. Oczywiście, o ile problemów gospodarczych nie można oceniać pozytywnie to niewątpliwie sama decyzja o złożeniu wniosku o ogłoszenie upadłości, gdy są ku temu przesłanki musi być oceniona pozytywnie.
Ta pozytywna ocena składania wniosków o ogłoszenie upadłości, gdy są ku temu przesłanki wynika między innymi z faktu, że zgodnie z art. 586 k.s.h. kto, będąc członkiem zarządu spółki albo likwidatorem, nie zgłasza wniosku o upadłość spółki handlowej pomimo powstania warunków uzasadniających według przepisów upadłość spółki podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku.
Porozmawiaj z ekspertem 🎯
Borykasz się z zagadnieniem, które tutaj poruszyłem? Skontaktuj się ze mną! Wspólnie znajdziemy najlepsze rozwiązanie dla Twojego biznesu.
Istotą opisanego przestępstwa jest karalne niezgłoszenie wniosku o upadłość spółki handlowej w sytuacji, gdy spełnione zostały warunki uzasadniające konieczność dokonania tej czynności. Przestępstwo to można popełnić tylko w sposób umyślny, w zamiarze bezpośrednim (wówczas gdy istnieje chęć popełnienia przestępstwa) albo ewentualnym (gdy istnieje wewnętrzna sprawcy zgoda na jego popełnienie). Działanie z zamiarem ewentualnym można przypisać sprawcy wówczas, gdy będąc świadomym ujawnienia się przyczyn upadłości, nie dopełnił obowiązku zgłoszenia, licząc na poprawę kondycji finansowej dłużnika i w ryzyko wyjścia z niekorzystnego położenia gospodarczego wkalkulował ewentualność przekroczenia trzydziestodniowego terminu zgłoszenia upadłości.
Ograniczenie odpowiedzialności
Co do zasady odpowiedzialność karną ponoszą wszyscy członkowie zarządu oraz każdy
z nich z osobna. Jednocześnie istotne jest to, że żaden z członków zarządu nie może uwolnić się od tej odpowiedzialności, podając, że miał inny zakres obowiązków lub nie znał sytuacji finansowej spółki. W zależności od okoliczności faktycznych, niektórzy członkowie zarządu będą mogli uwolnić się od odpowiedzialności z art. 586 k.s.h. Argumentami, które mogą pomóc w ewentualnej obronie mogą być sytuacje, gdy członek zarządu wykaże, że nie mógł zgłosić wniosku o ogłoszenie upadłości z przyczyn dotyczących go osobiście, tj. przykładowo gdy był chory lub z innych przyczyn przez dłuższy czas nieobecny i nie mógł brać udziału w pracach zarządu, nie znał rzeczywistego stanu majątku spółki, został wprowadzony w błąd co do stanu majątku spółki lub też powstanie zobowiązania i bezskuteczność egzekucji miały miejsce za kadencji innego zarządu.
Czas popełnienia przestępstwa
Czas popełnienia przestępstwa rozpoczyna się pierwszego dnia po upływie trzydziestodniowego terminu od powstania warunków uzasadniających według przepisów upadłość spółki, a kończy z chwilą złożenia przez zobowiązanego wniosku o ogłoszenie upadłości spółki, ustania warunków uzasadniających upadłość spółki, bądź utraty przez sprawcę statusu osoby zobowiązanej do zgłoszenia takiego wniosku. Terminem ustania bezprawnego stanu jest złożenie przez członka zarządu wniosku o ogłoszenie upadłości. Kluczowe jest więc ustalenie, kiedy powstała przesłanka do ogłoszenia upadłości – to wyznacza moment, od którego zaczyna biec termin na złożenie wniosku, a także moment ewentualnego popełnienia przestępstwa w przypadku jego niedochowania.
Kiedy należy złożyć wniosek o ogłoszenie upadłości
Członkowie zarządu spółki lub likwidatorzy mają obowiązek zgłosić w sądzie nie później niż
w terminie trzydziestu dni od dnia, w którym wystąpiła podstawa do ogłoszenia upadłości (którą jest niewypłacalność spółki), wniosek o ogłoszenie upadłości. Członek zarządu nie musi wykazywać, że to on osobiście złożył wniosek o ogłoszenie upadłości. Istotne jest wykazanie, że złożenie takiego wniosku nastąpiło we właściwym czasie. Członek zarządu może się więc również powoływać na zgłoszony we właściwym czasie wniosek pochodzący od innych członków zarządu, a nawet przez wierzyciela spółki.
Warunkiem ogłoszenia upadłości dłużnika jest jego niewypłacalność, która oznacza taki stan rzeczy, w którym jego majątek nie wystarcza na pokrycie wierzytelności. Za niewypłacalnego będzie uznany podmiot, który utracił zdolność wykonywania swoich wymagalnych zobowiązań pieniężnych. Oznacza to, że nie wystarcza sam fakt niedokonywania płatności w terminie. Wymagane jest, aby z sytuacji finansowej dłużnika wynikał brak możliwości dokonania wymagalnych zobowiązań pieniężnych, a więc aby to była okoliczność obiektywna, a nie subiektywna. Opóźnienia przekraczające trzy miesiące pozwala przyjąć domniemanie niewypłacalności. Spełnienie którejkolwiek z ww. dwóch przesłanek skutkuje, co do zasady, powstaniem obowiązku złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości.
Odpowiedzialność karną ponoszą zatem konkretne osoby fizyczne pełniące funkcję członków zarządu w chwili, gdy powstał obowiązek zgłoszenia wniosku o upadłość, którzy świadomie zaniechali obowiązku zgłoszenia tego wniosku. Odpowiedzialność nie jest automatyczna dla wszystkich członków zarządu — konieczne jest udowodnienie, że dany członek zarządu zaniechał działania, mając świadomość zaistnienia przesłanek upadłości.
Pomimo że wspólnik spółki jawnej, komplementariusz w spółce komandytowej czy też komandytowo-akcyjnej również są zobligowani do tego, aby w odpowiednim terminie złożyć wniosek o ogłoszenie upadłości, nie podlegają oni odpowiedzialności karnej na gruncie Kodeksu spółek handlowych. Niemniej jednak nie oznacza to, że wspólnikom tych ostatnich spółek nie grozi odpowiedzialność karna za zaniechanie złożenia wniosku. Możliwość taką przewiduje bowiem chociażby art. 296 k.k.
Ochrona wierzycieli
Przedmiotem ochrony, są przede wszystkim interesy wierzycieli spółki oraz zapewnienie prawidłowego funkcjonowania obrotu gospodarczego. Obowiązek zgłoszenia wniosku
o upadłość ma na celu jak najszybsze wszczęcie procedury, która pozwoli zminimalizować straty dla wierzycieli spółki. Nie bez kozery przepis karny został umieszczony w Kodeksie Spółek Handlowych, gdyż odpowiedzialność z art. 586 k.s.h. może się łączyć bezpośrednio z odpowiedzialnością cywilną członków zarządu przewidzianą w art. 299 k.s.h., który mówi o odpowiedzialności członków zarządu za zobowiązania spółki, gdy egzekucja przeciwko spółce okaże się bezskuteczna. Co jednak istotne, skutkiem przestępstwa nie musi być rzeczywista szkoda wierzycieli (choć często ona występuje). Przestępstwo jest tzw. przestępstwem formalnym, co oznacza, że dla jego zaistnienia wystarczy samo niezgłoszenie wniosku o upadłość w terminie. Nie jest wymagane, aby wierzyciele rzeczywiście ponieśli stratę.
Podsumowanie
Sprawowanie funkcji członka zarządu wymaga dopełnienia wielu obowiązków i jest związane z dużą odpowiedzialnością prawną w tym także z odpowiedzialnością karną. Jak wynika z powyższego zestawienia, członkowie zarządu mogą osobiście ponosić konsekwencje na gruncie prawa karnego za działania podejmowane w ramach spółki. Trzeba pamiętać, że popełnienie niektórych przestępstw może oprócz zastosowania kary grzywny, ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności, wiązać się z zakazem pełnienia funkcji członka zarządu, rady nadzorczej, prokurenta lub likwidatora. Warto zatem być świadomym swoich praw i obowiązków by uniknąć zbędnego zbędnych postepowań karnych.
Mateusz Kwilosz
ADWOKAT
Zajmuję się sprawami z zakresu prawa karnego i karno – skarbowego. Specjalizuję się również w prawie cywilnym ze szczególny uwzględnieniem spraw odszkodowawczych i rynku ubezpieczeń Przedsiębiorcom pomagam głównie w procesach sądowych, a także w zabezpieczeniu umów i biznesu.
Skontaktuj się ze mną, chętnie odpowiem na Twoje pytania dotyczące naszej oferty i przedstawię rozwiązania dostosowane do Twojego biznesu.