Co znajdziesz w tym materiale:
Prowadząc swój biznes zapewne miałeś do czynienia z czymś takim, jak klauzula poufności, czy to w stosunku do swoich pracowników czy też podwykonawców lub kontrahentów. Klauzule poufności w biznesie są dość popularne, gdyż stanowią pewną formę zabezpieczenia tajemnicy Twojego przedsiębiorstwa. Warto do umów z pracownikami, współpracownikami, podwykonawcami lub kontrahentami wprowadzać klauzule poufności, ponieważ daje to zdecydowanie wyższą rękojmie dla poszanowania przez osoby, z którymi współpracujesz; informacji, które stanowią swoiste know how Twojej firmy i dzięki którym wyróżnia się ona na rynku.
Warto wiedzieć, że umowa o zachowaniu poufności nie oznacza, że informacje które Twoi współpracownicy zdobędą w trakcie lub w związku ze współpracą z Tobą będą musieli zawsze zachować w tajemnicy. Jednym z przykładów jest sytuacja, gdy informacje zostaną zgłoszone w sposób określony przez ustawę o ochronie sygnalistów.

Porozmawiaj z ekspertem 🎯
Borykasz się z zagadnieniem, które tutaj poruszyłem? Skontaktuj się ze mną! Wspólnie znajdziemy najlepsze rozwiązanie dla Twojego biznesu.
Klauzula poufności
W pierwszej kolejności w kliku zdaniach opowiem Ci o samej klauzuli poufności. Pewnie nie będzie to niczym nowym dla Ciebie, ale jest istotne w kontekście tematu, który chce poruszyć. Otóż klauzula poufności mówiąc najprościej to umowne postanowienia zobowiązujące jedną ze stron umowy lub obydwie strony do zachowania w poufności tajemnicy przedsiębiorstwa lub innych informacji, które są dla tego przedsiębiorstwa istotnymi, a nie zostały podane do publicznej wiadomości.
Klauzula poufności może być częścią danej umowy lub stanowić odrębną umowę, którą zawiera się równolegle do umowy głównej. Klauzula poufności dotyczy głownie umów takich jak np. umowa o pracę, umowa zlecenie, umowa o świadczenie usług itd. Z reguły w umowach cywilnoprawnych za naruszenie klauzuli poufności strony są zobowiązane do zapłaty określonej kary umownej, a jeżeli wartość wyrządzonej szkody przekracza wartość tejże kary, to wówczas strona poszkodowana może dochodzić odszkodowania na zasadach ogólnych. Z kolei w przypadku umów o pracę, to karą za naruszenie poufności jest odpowiedzialność pracownika określona szczegółowo w Kodeksie pracy z tym jednak, że najczęściej sankcją za nieprzestrzeganie zasad zachowania poufności w trakcie trwania stosunku pracy może być wypowiedzenie lub rozwiązanie umowy o pracę.
Właśnie dlatego klauzula poufności jest dość popularna przy prowadzeniu biznesu, gdyż jest pewną formą zabezpieczenia tajemnic Twojego przedsiębiorstwa czy to w stosunku do osób, które zatrudniasz czy też wobec osób z którymi robisz biznes. Jeżeli zakres umowy o zachowaniu poufności jest odpowiednio dostosowany do Twojej firmy, podobnie jak i sankcje za jej naruszenie, to może być to naprawdę dobra forma zabezpieczenia.
Ochrona sygnalistów a umowa o zachowaniu poufności
Związek ustawy o ochronie sygnalistów z zachowaniem poufności
Być może się zastanawiasz co ma wspólnego jakaś ustawa o ochronie sygnalistów z zachowaniem poufności przez Twoich pracowników lub Twoich kontrahentów, których zachowanie poufności mają określone w umowach z Tobą. Otóż ma i to jak się okazuje całkiem sporo.
Zanim jednak wyjaśnię Ci jak konkretnie, to zacznę od wyjaśnienia tego kim jest sygnalista na gruncie wspominanej ustawy. Sygnalistą jest osoba fizyczna, która zgłasza lub ujawnia publicznie informację o naruszeniu prawa uzyskaną w kontekście związanym z pracą, w tym:
- pracownik;
- pracownik tymczasowy;
- osoba świadcząca pracę na innej podstawie niż stosunek pracy, w tym na podstawie umowy cywilnoprawnej;
- przedsiębiorca;
- prokurent;
- akcjonariusz lub wspólnik
- członek organu osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej nieposiadającej osobowości prawnej;
- osoba świadcząca pracę pod nadzorem i kierownictwem wykonawcy, podwykonawcy lub dostawcy;
- stażysta;
- wolontariusz;
- praktykant oraz;
- funkcjonariusze służb specjalnych i żołnierze.
Zatem jak widzisz sygnalistą może być osoba którą zatrudniasz i to niezależnie od podstawy takiego zatrudnienia. Może nim być więc nie tylko pracownik w rozumieniu Kodeksu pracy ale także inne osoby zatrudniane na podstawie umów o cywilnych jak umowa zlecenia, umowa o świadczenie usług, umowa agencyjna itd., czy nawet stażyści lub wolontariusze. Ponadto sygnalistą może być także Twój podwykonawca czy też nawet osoby z organów spółki, jeżeli prowadzisz biznes w formie handlowej spółki osobowej albo spółki kapitałowej. W efekcie krąg osób mogących zostać sygnalistą jest dość szeroki.
Zatrudnienie a ustawa o ochronie sygnalistów
Rzeczą bardzo ważną jest, że ustawa o ochronie sygnalistów dotyczy wszystkich, w tym też przedsiębiorców. Co prawda tylko przedsiębiorcy zatrudniający 50 osób lub więcej są zobowiązaniu do posiadania wewnętrznej procedury zgłaszania naruszeń. Niemniej zarówno oni jak i wszyscy pozostali przedsiębiorcy (także Ci zatrudniający mniejsza liczbę osób) są zobowiązani do respektowania przepisów ustawy o ochronie sygnalistów w zakresie zgłoszenia zewnętrznego do odpowiedniego organu administracji Państwowej lub Rzecznika Praw Obywatelskich lub ujawnienia publicznego.
W efekcie ustawa o ochronie sygnalistów będzie dotyczyć Twojej firmy co najmniej w zakresie zgłoszenia zewnętrznego lub ujawnienia publicznego. Dodatkowo jeżeli zatrudniasz 50 osób, to także i w zakresie wewnętrznej procedury zgłoszeń, którą winieneś posiadać, gdyż w przeciwnym razie dopuścisz się wykroczenia zagrożonego grzywną.
Newsletter dla e-biznesu 🎉
Zapisz się do newslettera, uzyskaj dostęp do unikalnych treści tworzonych przez prawników naszej kancelarii oraz otrzymuj informacje o najważniejszych aktualnościach prawnych.
Klikając przycisk „Zapisuję się” wyrażasz zgodę na otrzymywanie od nas newsletterów i akceptujesz Regulamin. Będziemy przetwarzać Twoje imię oraz adres e-mail w celu przesyłania Ci informacji handlowych. Administratorem Twoich danych osobowych jest Kancelaria Prawna Kantorowski, Głąb i Wspólnicy Sp.j. Szczegółowe informacje znajdziesz w naszej Polityce prywatności.
Zwolnienie sygnalisty z obowiązku zachowania poufności
Jak już wiesz – ustawa o ochronie sygnalistów ma wpływ na Twój biznes (mniejszy lub większy), gdyż Twoi pracownicy lub współpracownicy w pewnych sytuacjach mogą stać się sygnalistami na gruncie tej ustawy, jeżeli będą zgłaszać naruszenie prawa, o którym mowa we wspominanej ustawie o ochronie sygnalistów. Zgłoszenie może mieć charakter wewnętrzny, zewnętrzny lub przybrać formę ujawnienia publicznego
W przypadku takiego zgłoszenia lub ujawnienia ustawa zwalnia sygnalistę z obowiązku zachowania poufności. Po pierwsze, wynika z niej, że postanowienia umów o pracę oraz innych aktów, na podstawie których powstaje stosunek pracy lub które kształtują prawa i obowiązki stron stosunku pracy, w zakresie, w jakim bezpośrednio lub pośrednio wyłączają lub ograniczają prawo do dokonania zgłoszenia lub ujawnienia publicznego lub przewidują stosowanie środków odwetowych, są nieważne. Po drugie, zgodnie z ustawą o sygnalistach postanowienia umów oraz innych aktów, na podstawie których jest świadczona praca lub usługi, są dostarczane towary lub jest dokonywana sprzedaż (chodzi tutaj o umowy cywilnoprawne – odmienne niż umowa o pracę) w zakresie, w jakim bezpośrednio lub pośrednio wyłączają lub ograniczają prawo do dokonania zgłoszenia lub ujawnienia publicznego lub przewidują stosowanie środków odwetowych, są nieważne.
PRZYGOTUJ SWOJĄ FIRMĘ NA NOWE PRZEPISY DOTYCZĄCE OCHRONY SYGNALISTÓW!
Już 24 września 2024 r. zaczną obowiązywać nowe przepisy prawne dotyczące ochrony sygnalistów. Czy Twoja firma jest na nie gotowa?
Twoja firma zatrudnia co najmniej 50 pracowników (bez względu na podstawę zatrudnienia)? Zgodnie z nowymi przepisami Twoim obowiązkiem jest wdrożenie regulaminu zgłoszeń wewnętrznych!
Warto podkreślić, że na gruncie ustawy o ochronie sygnalistów nie można zrzec się praw określonych w tejże ustawie ani przyjąć na siebie odpowiedzialności za szkodę powstałą z powodu dokonania zgłoszenia lub ujawnienia publicznego. Co istotne, to wyłączenie nie dotyczy przyjęcia odpowiedzialności za szkodę powstałą z powodu świadomego zgłoszenia lub ujawnienia publicznego nieprawdziwych informacji.
Zatem jak widzisz ustawa wprost czyni nieważnym postanowienia umowne wyłączające możliwość dokonania zgłoszeń przez sygnalistę. Mogą nimi być także postanowienia o zachowaniu poufności, o ile sygnalista działa w granicach prawa i nie dokonuje zgłoszeń tylko dla szykany lub z innych niewynikających z ustawy celów. Co bardzo ważne – sygnalista nie może zrzec się tychże uprawnień, jak również nie może przyjąć odpowiedzialności za szkodę, jeżeli naruszył postanowienia o zachowaniu poufności dokonując zgłoszenia na podstawie przepisów ustawy o ochronie sygnalistów. Mowa tutaj zarówno o zgłoszeniu wewnętrznym, jak również zgłoszeniu zewnętrznym czy nawet ujawnieniu publicznym.
Postanowienia umowne ograniczające uprawnienia sygnalisty w kontekście zachowania poufności
Rzeczą istotną jest fakt, że skoro sygnalista nie może zrzec się uprawnień w zakresie dotyczącym zgłoszenia naruszeń, w tym także zwolnienia z zachowani poufności, to wszelkie postanowienia umowne, z których treści wynika, że sygnalista rezygnuje z takowych uprawnień, czy też dobrowolnie się ich zrzeka lub inne podobne – są nieważne z mocy prawa. Istotnym jest jednak też to, że jeśli umowa ma charakter ogólny i nie odnosi się wprost do kwestii sygnalistów to nie można jej interpretować w ten sposób, który prowadziłby do powstania sprzeczności między jej treścią, a ustawą. Innymi słowy, jeśli mamy do czynienia z sygnalistą to przedmiot jego zgłoszenia nie będzie naruszać umowy o zachowaniu poufności.
Warto nadmienić, że ewentualne umowne postanowienia ograniczające lub pozbawiające sygnalistę uprawnień, mogę Cię narazić w razie kontroli np. przez Państwową Inspekcję Pracy, na sankcje administracyjne w postaci kar. W skrajnych przypadkach mogą zostać nawet uznane za przestępstwo polegające na utrudnieniu lub uniemożliwianiu dokonania zgłoszenia przez sygnalistę. Lepiej takich postanowień nie przemycać drobnym drukiem do umowy. One nie będą wiążące w sytuacji dokonania zgłoszenia przez sygnalistę. Co więcej mogą narazić Cię na odpowiedzialność administracyjną czy też nawet i karną.
Odpowiedzialność sygnalisty za naruszenie poufności
Jak już wiesz sygnalista, który działa na podstawie przepisów ustawy o ochronie sygnalistów, nie jest związany klauzulami poufności w granicach zgłoszenia. Nadto nie może się zrzec uprawnień w tym zakresie. Podobnie jak przyjąć odpowiedzialność za szkodę powstałą w wyniku dokonania zgłoszenia lub ujawnienia publicznego. Oznacza to, że nawet jeżeli chciałbyś na drodze cywilnej uzyskać od sygnalisty odszkodowanie a w wyniku jego zgłoszenia lub ujawnienia poniosłeś szkodę, to sąd cywilny oddali Twoje roszczenia, jeżeli sygnalista działał na podstawie przepisów ustawy o ochronie sygnalistów.
Co więcej to Ty pozywając sygnalistę z tytułu naruszenia klauzuli poufności musiałbyś wykazać, że nie działał on na podstawie przepisów ustawy o ochronie sygnalistów, a nie na odwrót. Na Tobie także spoczywałby ciężar wykazania, że zgłoszone przez Ciebie roszczenia nie stanowią działań odwetowych, które na mocy ustawy są zakazane. Jeżeli tego byś nie wykazał, zaś sygnalista byłby objęty ochroną na podstawie ustawy, to sąd Twoje roszczenia oddali, a Ty dodatkowo poniesiesz koszty procesu.
Sytuacja wygląda inaczej, jeżeli sygnalista w zgłoszeniu zawarł nieprawdzie informacje. Wówczas taki sygnalista nie korzysta z ochrony na podstawie ustawy o ochronie sygnalistów. W efekcie odszkodowanie za naruszenie poufności będzie miało potencjał procesowy, podobnie jak inne roszczenia odszkodowawcze z powodu szkód wyrządzonych zgłoszeniem. W takiej sygnalista może odpowiadać nie tylko cywilnie (odszkodowawczo) ale nawet i karnie. Bowiem jeżeli ktoś dokonuje zgłoszenia naruszenia prawa, wiedząc, iż w istocie do niego nie doszło – popełnia przestępstwo.
Podsumowanie
Jeżeli sygnalista dokonał zgłoszenia (wewnętrznego lub zewnętrznego) lub ujawnienia publicznego, będąc jednocześnie związany z tobą klauzulą poufności, zaś zgłoszenie jest zgodne z ustawą o ochronie sygnalistów; to wówczas sygnalista nie jest związany zachowaniem poufności. Ewentualne roszczenia odszkodowawcze w stosunku do sygnalisty będą bezzasadne, jeżeli naruszenie poufności nastąpiło w wyniku zgłoszenia przez sygnalistę. W efekcie czego sąd roszczenia te oddali, a Ty poniesiesz koszty procesu. Sytuacja jest jednak odwrotna, jeżeli sygnalista dokonał zgłoszenia wiedząc, że naruszenie w rzeczywistości nie wystąpiło. Wówczas roszczenia z tytułu naruszenia poufności będą zasadne, podobnie jak i inne roszczenia odszkodowawcze.
Marcin Sierżęga
PRAWNIK
Zajmuję się sprawami z zakresu prawa cywilnego i gospodarczego. Przedsiębiorcom pomagam głównie w procesach sądowych. Specjalizuję się również w prawie własności intelektualnej, w szczególności w ochronie znaków towarowych. Wspieram firmy w zabezpieczeniu umów i biznesu.
Skontaktuj się ze mną, chętnie odpowiem na Twoje pytania dotyczące naszej oferty i przedstawię rozwiązania dostosowane do Twojego biznesu.
