125
0
IT

Waterfall, czyli jak wybór modelu kaskadowego przekłada się na umowę z software house?

125
0

W jednym z poprzednich artykułów opisywałem kwestie dotyczących umów agile’owych i wskazywałem, że istotnym jest, aby opisać w nich maksymalnie szczegółowo specyfikacje programu komputerowego, który ma zostać na jej podstawie wykonany. Tym razem chcę powiedzieć kilka słów na temat waterfall oraz tego jakie kwestie będą ważne w przypadku umów waterfall’owych.

Porozmawiaj z ekspertem 🎯

Borykasz się z zagadnieniem, które tutaj poruszyłem? Skontaktuj się ze mną i ustalimy termin 15-minutowej konsultacji. Wspólnie znajdziemy najlepsze rozwiązanie dla Twojego biznesu!

Kiedy skorzystać z waterfall?

Przede wszystkim zastanówmy się jednak kiedy warto wykorzystać waterfall w umowie z software house. Z pewnością tego rodzaju umowy będą dość często zawierane w ramach zamówień publicznych, choć i tu zaczynają się dość prężnie pojawiać zwinne procedury. Niemniej jednak, warto jednak podpisać klasyczną, kaskadową umowę szczególnie wówczas, gdy dotyczyć ma ona oprogramowania o małym stopniu skomplikowania, które występuje powszechnie w obrocie i co do którego można stosunkowo łatwo stworzyć dość precyzyjną specyfikacje. Do umów dotyczących takiego rodzaju programów komputerowych, kaskadowy sposób pracy będzie w pełni adekwatny.

Waterfall, czyli kaskada

Zacznijmy od tego czym jest model kaskadowy, czyli waterfall. Otóż jak podaje Wikipedia model kaskadowy (ang. waterfall model) to jeden z kilku rodzajów procesów tworzenia oprogramowania zdefiniowany w inżynierii oprogramowania. Jego nazwa wprowadzona została przez Winstona W. Royce’a w roku 1970, w artykule „Managing the Development of Large Software Systems” (Zarządzanie tworzeniem dużych systemów informatycznych).

Polega on na wykonywaniu podstawowych czynności jako odrębnych faz projektowych, kolejno po sobie. Każda czynność to schodek (kaskady):

  1. – planowanie systemu (w tym specyfikacja wymagań).
    – analiza systemu (w tym analiza wymagań i studium wykonalności).
    – projekt systemu (poszczególnych struktur itp.).
    – implementacja (wytworzenie kodu).
    – testowanie (poszczególnych elementów systemu oraz elementów połączonych w całość).
    – wdrożenie i pielęgnacja powstałego systemu.

Jeśli któraś z faz zwróci niesatysfakcjonujący produkt cofamy się wykonując kolejne iteracje, aż do momentu kiedy otrzymamy satysfakcjonujący produkt na końcu schodków. Warto podkreślić, że jak prawdopodobnie nie można wykluczyć, że umowę kaskadową można sformułować odmiennie to jednak najczęściej w zakresie samego tylko stworzenia oprogramowania będzie to umowa o dzieło.

Podstawa do korzystania z wytworzonego oprogramowania

Jak już kilkakrotnie zwracałem uwagę, sam fakt zlecenia wykonania programu komputerowego, innego niż pracowniczy, nie stanowi sam w sobie podstawy do jego późniejszego wykorzystywania przez zamawiającego. Czym innym jest bowiem program komputerowy w znaczeniu jego mniej lub bardziej fizycznej postaci, a czym innym jest kwestia praw do programu komputerowego w rozumieniu ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych. Tym samym, także w tym przypadku można mówić w szczególności o trzech podstawach do korzystania ze stworzonego programu komputerowego, a będą to: przeniesienie majątkowych praw autorskich, licencja wyłączna i licencja niewyłączna.

Przeniesienie majątkowych praw autorskich

Przeniesienie majątkowych praw autorskich to najdalej idące rozporządzenie prawami autorskimi jakie może mieć miejsce. Zamawiający nabywa te prawa od software house, a tym samym ten ostatni przestaje być uprawniony do ich realizacji.

Warto jednak wiedzieć, że do tego, aby doszło do przeniesienia majątkowych praw autorskich do programu komputerowego koniecznym jest:

  1. – zawarcie pisemnej umowy,
    – wskazanie pól eksploatacji, których dotyczy przeniesienie tych praw,
    – wskazanie wynagrodzenia za przeniesienie majątkowych praw autorskich na każdym z pól eksploatacji.

Trzeba jednak pamiętać, że w świetle prawa program komputerowy to coś innego niż graficzny interfejs użytkowania i w tym zakresie także trzeba zapewnić sobie przeniesienie majątkowych praw autorskich.

Przeczytaj również:

Newsletter dla e-biznesu 🎉

Zapisz się do newslettera, uzyskaj dostęp do unikalnych treści tworzonych przez prawników naszej kancelarii oraz otrzymuj informacje o najważniejszych aktualnościach prawnych.

Klikając przycisk „Zapisuję się” wyrażasz zgodę na otrzymywanie od nas newsletterów i akceptujesz Regulamin. Będziemy przetwarzać Twoje imię oraz adres e-mail w celu przesyłania Ci informacji handlowych. Administratorem Twoich danych osobowych jest Kancelaria Prawna Kantorowski, Głąb i Wspólnicy Sp.j. Szczegółowe informacje znajdziesz w naszej Polityce prywatności.

Licencja wyłączna

Tu sprawa przedstawia się w zasadzie podobnie do przeniesienia majątkowych praw autorskich do programu komputerowego. Także w tym przypadku, aby umowa była skuteczna koniecznym jest:

  1. – zawarcie pisemnej umowy,
  2. – wskazanie pól eksploatacji, których dotyczy licencja wyłączna.

Wydaje się, że ta forma zezwolenia na korzystanie z programu komputerowego przez zamawiającego może być nawet częściej stosowana ponieważ przeniesienie majątkowych praw autorskich przez software house pozbawia go ich definitywnie co utrudniać będzie nawet dewelopment wykonanego oprogramowania nie mówiąc już o tym, że uniemożliwi wykorzystanie kodu źródłowego stworzonego na potrzeby tego oprogramowania na potrzeby wytworzenia innego. Warto też wspomnieć, że umowa licencyjna uprawnia do korzystania z utworu w okresie pięciu lat na terytorium państwa, w którym licencjobiorca ma swoją siedzibę, chyba że w umowie postanowiono inaczej.

Licencja niewyłączna

Pozostaje nam jeszcze licencja niewyłączna. W tym przypadku umowa może mieć w zasadzie dowolny charakter w tym także dorozumiany. Taka formuła umożliwienia wykonawcy korzystania ze stworzonego programu komputerowego będzie jednak wykorzystywana stosunkowo rzadko. Najczęściej będziemy z nią mieli do czynienia w przypadki oprogramowania dystrybuowanego dla ogółu odbiorców (czyli nie tego wykonywanego na zamówienie), SaaS, czy finalnie w przypadku, gdy zamawiający nieświadomie kwestii tych nie ureguluje. Warto podkreślić, że w braku wyraźnego postanowienia o przeniesieniu prawa, uważa się, że twórca udzielił licencji. Podkreślić też trzeba, że kwestie dotyczące czasu trwania licencji także w tym przypadku pozostają obowiązujące.

Uprawnienia w przypadku wad i usterek programu komputerowego

Warto wiedzieć, że w wadliwości programu komputerowego co do zasady stosować się będzie przepisy ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych. I tak, jeżeli zamówiony utwór ma usterki, zamawiający może wyznaczyć twórcy odpowiedni termin do ich usunięcia, a po jego bezskutecznym upływie może od umowy odstąpić lub żądać odpowiedniego obniżenia umówionego wynagrodzenia, chyba że usterki są wynikiem okoliczności, za które twórca nie ponosi odpowiedzialności. Twórca zachowuje w każdym razie prawo do otrzymanej części wynagrodzenia, nie wyższej niż 25% wynagrodzenia umownego.

Roszczenia wygasają z chwilą przyjęcia utworu przy czym warto zwrócić uwagę, że jeżeli zamawiający nie zawiadomi twórcy w terminie sześciu miesięcy od dostarczenia utworu o jego przyjęciu, nieprzyjęciu lub uzależnieniu przyjęcia od dokonania określonych zmian w wyznaczonym w tym celu odpowiednim terminie, uważa się, że utwór został przyjęty bez zastrzeżeń. Strony mogą określić inny termin.

Powyższe uregulowania dotyczą usterek oprogramowania, to jest sytuacji, w której nie posiada ono takich właściwości jakie winno posiadać biorąc pod uwagę umowę stron. Jeżeli natomiast utwór ma wady prawne, zamawiający może od umowy odstąpić i żądać naprawienia poniesionej szkody. Wada prawna może mieć miejsce między innymi w przypadku, gdy program komputerowy narusza cudze prawa autorskie, czyli jest plagiatem.

Program komputerowy niestanowiący utworu

Tak jak już wspominałem, nie każdy jednak program komputerowy będzie stanowił utwór. Istotne jest, że w waterfall najczęściej jest stosowany do oprogramowania nieskomplikowanego, a już na pewno nieinnowacyjnego. W przypadku więc, gdy programowi komputerowemu nie będzie można przypisać cech utworu należy uznać, że będzie on stanowił dzieło w rozumieniu kodeksu cywilnego. W tej sytuacji, w przypadku posiadania przez niego wad zastosowanie winny znaleźć przepisy dotyczące rękojmi za wady.

Postanowienia umowne

Trzeba jednak pamiętać, że w zasadzie wszystkie kwestie opisane powyżej mogą zostać odmiennie uregulowane w umowie łączącej strony. Dlatego też, chcąc uczynić swoją sytuację klarowną warto tę kwestie precyzyjnie uregulować tak, aby nie budziło wątpliwości jakie uprawnienia przysługują zamawiającemu i to niezależnie od tego, czy finalnie wynik prac software house będzie mógł zostać uznany za utwór w porozumieniu ustawy o prawie autorskim, czy też taka teza nie będzie znajdować oparcia w wyniku jego prac.

Doceniasz tworzone przeze mnie treści?

Piotr Kantorowski
RADCA PRAWNY

Przedsiębiorcom służę pomocą w kwestiach związanych z prawem własności intelektualnej szczególnie w obszarze digital marketingu i IT. Tworzę też umowy tak, aby oddawały Twoje plany biznesowe i zabezpieczały firmę w najwyższym stopniu. Jeśli trzeba pomagam też poprowadzić spory korporacyjne lub z kontrahentami.

Skontaktuj się ze mną, chętnie odpowiem na Twoje pytania dotyczące naszej oferty i przedstawię rozwiązania dostosowane do Twojego biznesu.