W świecie prawniczym, gdzie czas często mierzony jest w 10-minutowych interwałach, a deadline’y dopiero na skutek kolejnych nowelizacji procedur poznały choć trochę pojęcie Świąt, łatwo zapomnieć o tym, co naprawdę ważne. Zbliżające się Święta Bożego Narodzenia skłaniają do refleksji nad równowagą między życiem zawodowym a prywatnym, szczególnie w kontekście Wigilii – dnia, który od 2025 roku będzie ustawowo wolny od pracy co jednak od samego początku dyskusji w tym temacie prowadzi do sporów.

Historia współczesnego „Scrooge’a” – refleksje nad priorytetami w święta

Opowieść o Ebenezerze Scrooge’u, stworzona przez Charlesa Dickensa, mimo upływu lat nie traci na aktualności. W dzisiejszych czasach, wielu z nas może odnaleźć w sobie cząstkę tego skąpego i skupionego na pracy bohatera, a nie boję się przyznać, że sam go często w sobie odnajduje. Współczesny „Scrooge” to często partner w kancelarii, czy przedsiębiorca, który zapomina o życiu poza salą sądową czy biurem, ale równie dobrze może być nim zaangażowany pracownik korporacji, czy firmy z obszaru MŚP.

Wyobraźmy sobie scenę: jest Wigilia, a nasz bohater – nazwijmy go mecenas Kowalski – siedzi pochylony nad dokumentami, ignorując świąteczne dekoracje i dźwięki kolęd dobiegające zza okna. Telefon wibruje od wiadomości od rodziny, ale pozostaje niezauważony. Kowalski jest przekonany, że jeszcze jeden przejrzany dokument, jeszcze jedna godzina pracy przyniesie mu sukces, o którym marzy. W końcu rozlicza się stawką godzinową więc dobrze wie, że czas to pieniądz

Jednak, podobnie jak Scrooge, nasz mecenas potrzebuje chwili refleksji. Co, jeśli sukces mierzony jest nie tylko wygraną sprawą, ale także uśmiechem bliskich przy wigilijnym stole? Co, jeśli najcenniejszym prezentem, jaki może dać sobie i innym, jest jego czas i uwaga? Być może refleksja powinna pójść o krok dalej i mecenas Kowalski powinien zastanowić się, czy skoro dla niego święta nie mają wymiaru religijnego to znaczy, że nie mogą mieć choćby tego rodzinnego, związanego ze spotkaniem z bliskimi?

Porozmawiaj z ekspertem 🎯

Borykasz się z zagadnieniem, które tutaj poruszyłem? Skontaktuj się ze mną i ustalimy termin 15-minutowej konsultacji. Wspólnie znajdziemy najlepsze rozwiązanie dla Twojego biznesu!

Bezpłatna konsultacja

Rodzina, wspólnota i czas dla siebie – tradycja w kancelarii

W naszej kancelarii od lat kultywujemy tradycję wolnej Wigilii, nie czekając na ustawowe regulacje. Wierzymy, że ten dzień powinien być czasem dla rodziny, przyjaciół i refleksji nad mijającym rokiem. Praktyka ta nie jest jednak powszechna, a przynajmniej jeszcze nie jest powszechna, bo za rok ma stać się prawem. Wiele firm oczekuje jednak od swoich pracowników dyspozycyjności także w Wigilię. Oczywiście są zawody, które tego wymagają, jednak zaliczyłbym do nich bardziej lekarza niż prawnika, czy sprzedawcę w sklepie.

Co ciekawe, badania pokazują, że osoby, którzy potrafią zachować równowagę między życiem zawodowym a prywatnym, są nie tylko szczęśliwsi, ale także bardziej efektywni w pracy. Wigilia może być doskonałym momentem, aby rozpocząć praktykowanie tej równowagi. To jednak wątpi na inną historię, a przede wszystkim musimy poczekać, aż do mecenasa Kowalskiego przyjdzie kolejno każda z czterech zjaw i ten sam nam opowie, jakie są jego refleksje i wnioski. Tymczasem oddajmy się kwestią nieco mniej wzniosłym, ale jednak ciekawym i dowiedzmy się jaki związek ma prawo ze Świętami Bożego Narodzenia.

Królowe, renifery i gin, czyli świąteczne spory o własność intelektualną

Święta Bożego Narodzenia, choć kojarzą się z czasem pokoju i radości, niejednokrotnie stają się areną fascynujących sporów prawnych, szczególnie w dziedzinie własności intelektualnej. Te przypadki nie tylko bawią, ale także uczą nas, jak skomplikowane mogą być kwestie prawne związane z popularnymi świątecznymi symbolami i tradycjami. W związku z tym opowiem Wam kilka bajek, które zdarzyły się wcale nie tak dawno temu, a już na pewno nie za siedmioma górami i siedmioma rzekami, ale warto o nich wiedzieć zarówno wtedy kiedy prowadzisz biznes, ale i wtedy kiedy masz ochotę zabłysnąć ciekawą anegdotką przy świątecznym stole.

Święty Mikołaj w świetle prawa własności intelektualnej

Pozostawię otwartym kluczowe w tym kontekście pytanie, kto przynosi Ci prezenty pod choinkę. Czy będzie to Mikołaj, co obciążało by go znacząco bo przecież to on przynosi prezenty 6 grudnia, czy może Gwizdka, albo Aniołek, a może – takie wersje też znam – Jezusek, czy też – z nieco innej bajki – Dziadek Mróz. Zacznijmy jednak od tego jakie związki z prawem ma Święty Mikołaj.

Wizerunek Świętego Mikołaja – między tradycją a prawem

Postać Świętego Mikołaja, choć kojarzona głównie z magią świąt, niejednokrotnie staje się przedmiotem fascynujących sporów prawnych. Te przypadki ilustrują, jak złożone mogą być kwestie własności intelektualnej, nawet w kontekście tak tradycyjnej i powszechnie znanej postaci.

Strój Świętego Mikołaja – mit z dawien dawna, czy z czasów własności Coca-Coli?

Powszechne przekonanie, że czerwony strój Świętego Mikołaja jest własnością Coca-Coli, okazuje się być mitem. Choć firma znacząco przyczyniła się do popularyzacji tego wizerunku w latach 30. XX wieku, nigdy nie zastrzegła go jako znaku towarowego. Interesujący jest przypadek polskiego przedsiębiorcy, który zarejestrował ten strój jako wspólnotowy wzór przemysłowy, co wywołało dyskusję w środowisku prawniczym. Cóż, przedsiębiorca ten znając prawno wiedział, że w tym konkretnym postępowaniu nie bada się oryginalności wzoru przemysłowego, który podlega rejestracji, a jedynie inni przedsiębiorcy mogą wejść w spór co do danego zgłoszenia. Kto na tym nie ucierpiał? Pewnie wielu, bo mało kto się tym przejął, ale bez obaw mógł działać Media Expert, którego Mikołaj jest dla odmiany żółty. 

Prawa autorskie do wizerunków Mikołaja

Mimo że sama postać Świętego Mikołaja znajduje się w domenie publicznej, konkretne jej przedstawienia – takie jak rysunki czy fotografie – mogą podlegać ochronie prawa autorskiego. To rozróżnienie jest kluczowe dla zrozumienia, dlaczego niektóre wizerunki Mikołaja mogą być przedmiotem sporów prawnych. Cóż, wychodzi na to, że o ile każdy może mieć swojego Mikołaja, to jeśli ten będzie oryginalny i twórczy to może podlegać jego przedstawienie może podlegać ochronie nawet jeśli nie jako utwór, to chociaż jako utwór zależny. 

Mikołaj w Internecie

W erze cyfrowej nawet Święty Mikołaj musi mieć swoją obecność online. Oczywiście, ta sytuacja prowadzi do Spory o atrakcyjne domeny internetowe, takie jak „santaclaus.com”, pokazują, jak ważne stało się posiadanie odpowiedniej przestrzeni w sieci, nawet dla postaci z tradycji.

Etyka w reklamie z udziałem Mikołaja

Kolejną ciekawą historia z Mikołajem w tle jest przypadek skargi do Komisji Etyki Reklamy w Polsce w 2019 roku, dotyczącej kampanii Coca-Coli, gdzie Mikołaj promował cynamonowy smak napoju, ilustruje dylematy związane z komercjalizacją tej postaci. Choć komisja nie dopatrzyła się naruszenia dobrych obyczajów, przypadek ten pokazuje, jak delikatna jest granica między tradycją a marketingiem, a przynajmniej jest ona delikatna w przypadku wielu odbiorców reklam.

Przypadek Świętego Mikołaja w kontekście prawa własności intelektualnej ilustruje, jak tradycyjne symbole i postacie mogą stać się przedmiotem złożonych rozważań prawnych. Balansowanie między zachowaniem magii świąt a ochroną praw własności intelektualnej stanowi wyzwanie zarówno dla prawników, jak i dla społeczeństwa. Co jednak ważne, na tym prawnicza magia Świąt dopiero się zaczyna, a bynajmniej nie kończy. Oto kolejne, sprawy, które powinny Cię co najmniej zainteresować.

„Queen of Christmas” – branding i tytuły honorowe w prawie znaków towarowych

Sprawa Mariah Carey i jej próby zarejestrowania znaku towarowego „Queen of Christmas” w 2021 roku to doskonały przykład złożoności prawa znaków towarowych. Carey, znana z hitu „All I Want for Christmas Is You”, chciała zabezpieczyć ten tytuł dla siebie, co spotkało się z silnym sprzeciwem innych artystek, w tym Elizabeth Chan.

Odrzucenie wniosku Carey przez Urząd Patentów i Znaków Towarowych USA podkreśla ważną zasadę: tytuły honorowe czy określenia opisowe, szczególnie te związane z popularnymi świętami, są trudne do zmonopolizowania. Decyzja ta chroni wolność innych artystów do używania podobnych określeń i zapobiega monopolizacji powszechnie używanych fraz świątecznych.

Rudolf Czerwononosy Renifer – kiedy bohater świątecznych opowieści staje się własnością publiczną, a kiedy pozostaje chroniony?

Historia Rudolfa Czerwononosego Renifera ilustruje złożoność praw autorskich do postaci fikcyjnych. Choć ogólna koncepcja Rudolfa znajduje się w domenie publicznej, konkretne przedstawienia, jak te z filmu animowanego z 1964 roku, nadal podlegają ochronie praw autorskich.

Ta sytuacja pokazuje, jak ważne jest rozróżnienie między ogólną ideą a jej specyficznym wyrazem. Podczas gdy każdy może tworzyć historie o reniferze o czerwonym nosie, kopiowanie charakterystycznego wyglądu Rudolfa z konkretnych adaptacji może prowadzić do naruszenia praw autorskich. Warto o tym pamiętać, aby nie wpaść w świąteczne tarapaty jak Ci, którzy o tym zapomnieli.

Podświetlane butelki i ozdoby choinkowe – granice inspiracji a naruszenie praw projektowych

Spór między sieciami M&S i Aldi o projekt świątecznej butelki ginu w Wielkiej Brytanii jest fascynującym przykładem tego, jak subtelne mogą być granice między inspiracją a naruszeniem praw autorskich. Orzeczenie sądu na korzyść M&S w 2023 roku podkreśla, że nawet drobne szczegóły w projekcie produktu mogą stanowić o jego unikalności i podlegać ochronie prawnej.

Podobnie, sprawa „Bubble Santa” z 1995 roku, gdzie sąd zakazał sprzedaży kopii ozdoby choinkowej stworzonej przez firmę Kurt S. Adler, pokazuje, że nawet w przypadku tradycyjnych motywów świątecznych, specyficzne elementy projektu mogą być chronione prawem autorskim.

Spory o świąteczne dekoracje świetlne

Przenosząc świąteczne spory na inny kontynent warto przypomnieć o sytuacji, gdy kanadyjska firma Enchant Christmas znalazła się w centrum uwagi, pozywając byłych pracowników za wykorzystanie trójwymiarowych projektów zimowych scen. Początkowo sąd wydał zakaz, jednak ostatecznie uznano, że prawa autorskie firmy do tych dekoracji były ograniczone. Ta sprawa podkreśla złożoność ochrony praw autorskich w przypadku sezonowych i tematycznych dekoracji i jest kolejnym przykładem że święta nie są często tak spokojnym i pełnym miłości czasem, szczególnie jeśli działa się w biznesie świątecznym.

Znaki towarowe w świątecznych filmach

Teraz przenieśmy się do nowej tradycji świątecznej. Postacie takie jak Grinch czy Kevin z „Home Alone” są nie tylko ikonami popkultury, ale również przedmiotem ochrony prawnej jako znaki towarowe. Ta sytuacja prowadzi do licznych sporów dotyczących ich komercyjnego wykorzystania. Przypadki te pokazują, jak ważna jest ochrona własności intelektualnej w przemyśle rozrywkowym, szczególnie w kontekście popularnych postaci świątecznych.

Świąteczne zabawki i prawa autorskie

Jeśli Święta to wiadomo, że i prezenty! Popularne prezenty świąteczne, takie jak lalki Barbie czy gra Monopoly, są nie tylko przedmiotem radości dzieci, ale również skomplikowanych sporów o własność intelektualną. Spory te dotyczą różnych aspektów, od projektów zabawek po konkretne kolory używane w ich produkcji. Firma Mattel, producent Barbie, jest znana z agresywnej ochrony swoich praw, co doprowadziło do wielu głośnych procesów sądowych. Podobną sławę ma zresztą Disney co – jak niesie wieść – wynika z tego, że Walt Disney na początku swojej kariery sam został oszukany przez grafika.

Wnioski nie tylko na Święta

Te świąteczne spory prawne niosą ze sobą ważne lekcje:

• Ostrożność w rejestracji znaków towarowych: Należy dokładnie rozważyć, czy dane określenie nie jest zbyt ogólne lub powszechnie używane, a być może już zastrzeżone przez konkurencje.
• Świadomość granic domeny publicznej: Ważne jest rozróżnienie między ogólnymi koncepcjami a ich konkretnymi realizacjami.
• Dbałość o oryginalność projektów: Nawet inspirując się popularnymi motywami, warto zadbać o unikalne elementy, które mogą podlegać ochronie.
• Regularne monitorowanie rynku: Firmy powinny być czujne na potencjalne naruszenia ich praw własności intelektualnej, szczególnie w okresach zwiększonej aktywności rynkowej, jak święta.

Świąteczne spory o własność intelektualną pokazują, że nawet w najbardziej radosnym okresie roku, prawnicy i przedsiębiorcy muszą być czujni i świadomi złożoności prawa własności intelektualnej. Te przypadki nie tylko bawią, ale także uczą nas, jak ważna jest ochrona kreatywności i innowacji, nawet w kontekście tradycyjnych świątecznych symboli i produktów.

Podsumowanie

Przypadki te pokazują, że nawet w okresie świątecznym, prawa własności intelektualnej pozostają aktywne i mogą prowadzić do złożonych sporów prawnych. Przedsiębiorcy i twórcy muszą być świadomi potencjalnych pułapek prawnych związanych z wykorzystaniem popularnych motywów świątecznych. Jednocześnie sprawy te ilustrują, jak ważne jest znalezienie równowagi między ochroną własności intelektualnej a zachowaniem ducha świąt i tradycji dostępnych dla wszystkich.

Piotr Kantorowski
RADCA PRAWNY

Przedsiębiorcom służę pomocą w kwestiach związanych z prawem własności intelektualnej szczególnie w obszarze digital marketingu i IT. Tworzę też umowy tak, aby oddawały Twoje plany biznesowe i zabezpieczały firmę w najwyższym stopniu. Jeśli trzeba pomagam też poprowadzić spory korporacyjne lub z kontrahentami.

Skontaktuj się ze mną, chętnie odpowiem na Twoje pytania dotyczące naszej oferty i przedstawię rozwiązania dostosowane do Twojego biznesu.