Zaskarżalność decyzji  Zakładu Ubezpieczeń Społecznych

Prowadząc biznes praktycznie każdy przedsiębiorca prędzej czy później spotyka się z sytuacją, kiedy Zakład Ubezpieczeń Społecznych (dalej ZUS) wydaje decyzje, z której treścią ten się nie zgadza, uważając, że została ona wydana z naruszeniem prawa. Wówczas pytania, które stawia sobie rzeczony przedsiębiorca to przede wszystkim czy taka decyzja jest zaskarżalna? A jeżeli jest to jak to zrobić; jaki jest właściwy tryb zaskarżenia? 

Odpowiedź na pierwsze pytanie oczywiście jest twierdząca. Decyzje ZUS są zaskarżalne. Zaś co do odpowiedzi na drugie pytanie to jest ona nieco bardziej złożona i będzie ona przedmiotem poniższych rozważań.

Co do samej zaskarżalności  indywidualnej decyzji ZUS to należy zwrócić uwagę, że zasady w przedmiocie zaskarżenia decyzji  ZUS określają dwie ustawy. Pierwsza to Ustawa z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych, która stanowi wprost, że od decyzji Zakładu przysługuje odwołanie do właściwego sądu w terminie i według zasad określonych w przepisach Kodeksu postępowania cywilnego (art. 83 ust. 2 k.p.c.).

Zatem już z powyższej normy prawnej wprost wynika, że decyzje ZUS można zaskarżyć oraz, że procedura w tym zakresie jest unormowana w Kodeksie postępowania cywilnego, o czym świadczy odesłanie ustawowe do KPC. Co więcej warto wskazać, że odwołanie do sądu przysługuje również w razie niewydania decyzji w terminie 2 miesięcy, licząc od dnia zgłoszenia wniosku o świadczenie lub inne roszczenia (art. 83 ust. 3 k.p.c.). Zatem zarówno działanie jak i zaniechanie ZUS-u, z którym przedsiębiorca się nie zgadza uważając, iż narusza powszechnie obowiązujące normy prawne – może zostać zaskarżone do właściwego sadu powszechnego.

Porozmawiaj z ekspertem 🎯

Borykasz się z zagadnieniem, które tutaj poruszyłem? Skontaktuj się ze mną! Wspólnie znajdziemy najlepsze rozwiązanie dla Twojego biznesu.

Bezpłatna konsultacja

Tryb zaskarżenia decyzji  Zakładu Ubezpieczeń Społecznych

Rzeczą niezwykle istotną, którą należy wyciągnąć przed nawias jest fakt, że do zaskarżenia indywidualnej decyzji ZUS-u nie stosuje się przepisów Kodeksu postępowania administracyjnego, a następnie Prawa o postępowaniu przed sądami administracyjnymi, lecz Kodeks postępowania cywilnego. Zatem to nie sądy administracyjne, lecz powszechne są finalnie swoistym kontrolerem indywidualnej decyzji ZUS, albowiem do one rozpatrują wniesione zaskarżenia w tym zakresie, czego wyrazem jest powyższe odesłanie ustawowe.

W kontekście trybu zaskarżenia, w pierwszej kolejności należy zając się określeniem właściwości miejscowej oraz rzeczowej sądu, do którego docelowo ma trafić odwołanie. Co do właściwości miejscowej to w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych właściwy jest sąd, w którego obszarze właściwości ma miejsce zamieszkania albo siedzibę strona odwołująca się (art. 461 §2 k.p.c.).

Zaś co do właściwości rzeczowej zasadą jest, iż odwołania od decyzji ZUS-u wnosi się do sądu okręgowego (art. 477⁸ §1 k.p.c.), który jest właściwym w oparciu o art. 461 § 2 k.p.c. Niemniej jest to zasada względnie obowiązująca, gdyż w niektórych przypadkach odwołania od decyzji ZUS-u będą kierowane do właściwego sądu rejonowego (art. 477⁸ §2 k.p.c.). Właściwość miejscową w tym wypadku określa się również wg art. 461 § 2 k.p.c.

Kolejnym istotnym aspektem dotyczącym zaskarżenia decyzji ZUS-u jest termin na dokonanie tejże czynności. W myśl art.  477⁹ §1 k.p.c. odwołania od decyzji organów rentowych lub orzeczeń wojewódzkich zespołów do spraw orzekania o niepełnosprawności wnosi się na piśmie do organu lub zespołu, który wydał decyzję lub orzeczenie, lub do protokołu sporządzonego przez ten organ lub zespół, w terminie miesiąca od dnia doręczenia decyzji lub orzeczenia.

Zatem od dnia w którym zostanie doręczona decyzja ZUS-u, co jest najczęstszą praktyką organu w kontekście doręczania decyzji jej adresatowi np. przedsiębiorcy; to ten ma miesiąc na zaskarżenie jej do sądu jeżeli w jego mniemaniu narusza prawo. Termin miesięczny należy liczyć w tym wypadku w oparciu o zasady określone w at. 112 k.c.  w zw. z art. 165 §1 k.p.c.

Co istotne, należy zwrócić uwagę na wymogi formalne, które powinno spełniać każde odwołanie. Po pierwsze sporządzając odwołanie należy stosować ogólne zasady dla pism procesowych wyrażone w art. 126 k.p.c. Co więcej w kontekście wymogów formalnych odwołania od decyzji ZUS-u istotny jest art 477¹⁰ §1 k.p.c., który stanowi, że odwołanie powinno zawierać oznaczenie zaskarżonej decyzji lub orzeczenia, zwięzłe przytoczenie zarzutów oraz wniosków i ich uzasadnienie oraz podpis ubezpieczonego albo osoby odwołującej się od orzeczenia wojewódzkiego zespołu do spraw orzekania o niepełnosprawności, albo przedstawiciela ustawowego lub pełnomocnika ubezpieczonego albo osoby odwołującej się od orzeczenia wojewódzkiego zespołu do spraw orzekania o niepełnosprawności. Podsumowując powyższe można stwierdzić, że poprawnie sporządzone odwołanie powinno zawierać wszystkie niezbędne elementy z art. 126 k.p.c., a ponadto:

1. 1. oznaczenie zaskarżonej decyzji – przez co należy rozumieć zindywidualizowanie decyzji objętej zaskarżeniem w taki sposób, ażeby sąd nie miał wątpliwości, która decyzja podlega zaskarżeniu. Najlepiej zrobić to poprzez wskazanie dnia wydania decyzji; wskazanie jej numeru, ewentualnie numeru sprawy oraz wskazanie stron i przedmiotu decyzji;
2. 2. zwięzłe przytoczenie zarzutów – przez co należy rozumieć zarzuty prawa materialnego lub proceduralnego, które zdaniem skarżącego naruszył ZUS w decyzji objętej zaskarżeniem;
3. 3. zwięzłe przytoczenie wniosków – przez co należy rozumieć wskazanie wniosków składanych przez skarżącego do sądu. Główny wniosek to oczywiście wskazanie co sąd winien zrobić z zaskarżona decyzją np. sposób jej zmiany.  W tym celu warto zwrócić uwagę na treść art. 477¹⁴ k.p.c., który określa sposoby rozstrzygnięcia sadu w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych. Wniosek skarżącego co do rozstrzygnięcia sądu winien korespondować z przytoczoną norma prawną. Kolejny wniosek, który winien się znaleźć w treści odwołania to zasądzenie kosztów na rzecz skarżącego od organu rentowego (ZUS), a ponadto wnioski dowodowe. Co więcej skarżący może również wnosić o zabezpieczenie swoich roszczeń jeżeli zachodzą ku temu przesłanki określone w art. 730 i nast. k.p.c.
4. 4. uzasadnienie – przez co należy rozumieć wskazanie podstaw zasadności zarzutów oraz wniosków odwołania, ewentualnie również podstaw zabezpieczenia jeżeli skarżący złożył wniosek w tym zakresie w petitum odwołania;
5. 5. podpis osoby wnoszącej odwołanie;

Należy również zwrócić uwagę na pojęcie strony w postępowaniu odwoławczym od decyzji ZUS-u (art. 477¹¹ §1 k.p.c.) oraz pojęcie zainteresowanego (art. 477¹¹ §2 k.p.c.). Jest to o tyle ważne, że odwołanie powinno zawierać wszystkie strony oraz uczestników (zainteresowanych) postępowania. Co więcej dla każdego z nich skarżący powinien przesłać odpis odwołania.

Odwołanie od decyzji ZUS-u wnosi do sądu ale za pośrednictwem organu rentowego, który wydał zaskarżoną decyzję, co zostało już podniesione powyżej ale zasługuje na szczególna uwagę. W praktyce wygląda to następująco: odwołanie wraz z odpowiednią liczbą odpisów składa się osobiście w placówce (oddziale) ZUS, który wydał decyzje lub pocztowo przesyłając rzeczone odwołanie z odpowiednią liczbą odpisów do danego oddziału ZUS. Zaś w treści odwołania adresata określa się następująco:

(przykładowo)

Sąd Okręgowy w Rzeszowie

IV Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

za pośrednictwem

ZUS Oddział w Rzeszowie

Warto wskazać, że w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych nie ma prekluzji dowodowej. W kwestii koncentracji materiału dowodowego przejawia się zasada dyskrecjonalnej władzy sędziego, zatem należy mieć na uwadze treść art. 205³ §2 i §3 k.p.c. oraz art. 205¹² k.p.c. a to w kontekście zgłaszania  ewentualnych wniosków dowodowych w postępowaniu sądowym, w szczególności na dalszych jego etapach (już po wniesieniu odwołania).

Zaskarżalność wyroku sądu pierwszej instancji

Warto wiedzieć, że orzeczenie-wyrok sądu I instancji nie oznacza, że stronie nie przysługują zwyczajne środki zaskarżenia tegoż wyroku, jeżeli jest on w jej mniemaniu niezasadny, gdyż np. Sąd podzielił zdanie organu rentowego. Wówczas strona ma możliwość wniesienia apelacji od takiego wyroku na zasadach ogólnych przewidzianych w Kodeksie postępowania cywilnego.

Ma to swoje uzasadnienie po pierwsze w art. 176 Konstytucji RP, w którym ustrojodawca wprost wskazał, iż postępowanie sądowe jest co najmniej dwuinstancyjne. A Ponadto patrząc na treść Kodeksu postępowania cywilnego , w szczególności na art. 367 k.p.c. jasnym jest, że każdy wyrok sądu I instancji podlega zaskarżeniu w formie apelacji, jeżeli taka jest wola strony.

Zatem skoro Sąd rozpoznający odwołanie od decyzji indywidualnej jest w istocie sądem I instancji to w oparciu o powyższe od jego wyroku przysługuje możliwość wniesienia apelacji. Co więcej apelację może złożyć nie tylko skarżący, który uprzednio wnosił odwołanie ale każda strona postępowania czyli w tym również ZUS oraz uczestnicy postępowania, którym ustawa przyznaje uprawnienia strony (jeżeli tacy są). Z teoretycznego punktu widzenia wszyscy wyżej wymienieni mają możliwość zaskarżenia wyroku sądu I instancji w drodze apelacji.

Konkluzja

Podsumowując powyższe należy stwierdzić, że jeżeli adresat decyzji indywidualnej wydanej przez ZUS np. .przedsiębiorca, nie zgadza się z jej treścią albowiem uważa, że ta została wydana z naruszeniem prawa, to ma możliwość jej zaskarżenia do właściwego sądu okręgowego, ewentualnie rejonowego, o czym mowa powyżej.

Co więcej jeżeli adresat (skarżący) po wydaniu wyroku sądu I instancji w dalszym ciągu nie zgadza się z treścią orzeczenia sądu, uważając, że narusza ona normy prawne, to ma możliwość wniesienia apelacji na zasadach ogólnych, uregulowanych w Kodeksie postępowania cywilnego. Ta możliwość przysługuje również organowi rentowemu, który wydał zaskarżoną decyzje oraz innym uczestnikom postępowania (jeżeli tacy są), którzy działają na prawach strony.

Marcin Sierżęga
PRAWNIK

Zajmuję się sprawami z zakresu prawa cywilnego i gospodarczego. Przedsiębiorcom pomagam głównie w procesach sądowych. Specjalizuję się również w prawie własności intelektualnej, w szczególności w ochronie znaków towarowych. Wspieram firmy w zabezpieczeniu umów i biznesu.

Skontaktuj się ze mną, chętnie odpowiem na Twoje pytania dotyczące naszej oferty i przedstawię rozwiązania dostosowane do Twojego biznesu.

Bezpłatna konsultacja