616
0

Odpowiedzialność materialna pracownika wynikająca z przepisów Kodeksu pracy

616
0

Odpowiedzialność materialna pracownika wynikająca z przepisów Kodeksu pracy

Pracownik zatrudniony na umowę o pracą ponosi odpowiedzialność materialną w przypadku wyrządzenia szkody pracodawcy. Istotnym jest jednak, iż zależnie od zachowania pracownika, okoliczności powstania szkody jak również od tego „w czym” szkoda powstała odpowiedzialność ta będzie kształtować się odmiennie.

Dla uporządkowania na początku wskazać trzeba, iż pracownik może ponosić odpowiedzialność za szkodę wyrządzoną pracodawcy, osobie trzeciej oraz za mienie powierzone mu do realizacji jego obowiązków – ostatnia z nich nie będzie jednak przedmiotem niniejszego artykułu.

Porozmawiaj z ekspertem 🎯

Borykasz się z zagadnieniem, które tutaj poruszyłem? Skontaktuj się ze mną! Wspólnie znajdziemy najlepsze rozwiązanie dla Twojego biznesu.

Odpowiedzialność za szkodę wyrządzona pracodawcy oraz osobie trzeciej

W pierwszej kolejności omówiona zostanie odpowiedzialność pracownika za szkodę wyrządzoną pracodawcy. W tym wypadku warto zaznaczyć, że na takich samych zasadach kształtuje się odpowiedzialność pracownika za szkodę wyrządzoną osobie trzeciej, stąd też odpowiedzialność ta zostanie omówione również w tym miejscu. W przypadku wyrządzenia przez pracownika szkody osobie trzeciej w pierwszej kolejności to pracodawca ponosi odpowiedzialność względem tej osoby na zasadach wynikających z Kodeksu cywilnego, a następnie może żądać naprawienie tej szkody od pracownika z uwzględnieniem reguł ponoszenia odpowiedzialności mających swoje podstawy w Kodeksie pracy.

Pracownik ponosi odpowiedzialność za szkodę powstałą z jego winny na skutek niewykonania lub nienależytego wykonania swoich obowiązków. Pamiętać trzeba, że pomiędzy zachowaniem pracownika, a powstaniem szkody musi istnieć związek przyczynowo-skutkowy. Zachowanie to może polegać zarówno na działaniu lub też na zaniechaniu podjęcia pewnych czynności. Istotnym jest, że pracownik ponosi odpowiedzialność wyłącznie w granicach rzeczywistej straty poniesionej przez pracodawcę oraz za normalne następstwa działania lub zaniechania, z którego wynikła szkoda. Oznacza to, że wysokość odszkodowania powinna pokryć wyłącznie koszty związane z usunięciem skutków szkody – odmienienie w przypadku winny umyślnej, o czym szerzej w dalszej części – jak również, że pracownik nie ponosi odpowiedzialności za szkodę powstałą lub zwiększoną działaniami osób trzecich czy zdarzeniami losowymi. 

Ciężar dowodu

Wina pracownika oraz wysokość szkody muszą zostać udowodnione przez pracodawcę. W przypadku wyrządzenia przez pracownika szkody domniemana jest jego niewinność w związku z powyższym pracodawca zobowiązany jest do obalenia tego domniemania poprzez udowodnienie, że pomiędzy zachowaniem pracownika a powstałą szkodą istnieje związek i gdyby zachował się on w odmienny sposób szkoda ta by nie powstała. Kolejnym obowiązkiem pracodawcy jest wykazanie wysokości powstałej szkody. Co do zasady chodzi tutaj o koszty jakie musi on ponieść, aby dokonać usunięcia skutków szkody.

W przypadku wyrządzenia szkody przez kilku pracowników, każdy z nich odpowiada za „swoją część” szkody, której był sprawcą. Wynika to z indywidualnej odpowiedzialności materialnej pracowników, gdzie odpowiedzialność za powstałą szkodę w przypadku udziału kilku osób ocenia się indywidualnie dla każdej z osób biorącej udział w powstaniu szkody.

Newsletter dla e-biznesu 🎉

Zapisz się do newslettera, uzyskaj dostęp do unikalnych treści tworzonych przez prawników naszej kancelarii oraz otrzymuj informacje o najważniejszych aktualnościach prawnych.

Klikając przycisk „Zapisuję się” wyrażasz zgodę na otrzymywanie od nas newsletterów i akceptujesz Regulamin. Będziemy przetwarzać Twoje imię oraz adres e-mail w celu przesyłania Ci informacji handlowych. Administratorem Twoich danych osobowych jest Kancelaria Prawna Kantorowski, Głąb i Wspólnicy Sp.j. Szczegółowe informacje znajdziesz w naszej Polityce prywatności.

Wina pracownika  

W kontekście wysokości szkody co prawda – jak zostało to wskazane wcześniej – pracownik ponosi odpowiedzialność „w granicach rzeczywiście poniesionej straty”, jednakże zastrzec trzeba, że nie zawsze będzie to pełna kwota, którą pracodawca wskazał jako wysokość szkody. Uzależnione jest to od tego czy pracownik popełnił szkodę z zamiarem umyślnym czy też nie. Zależnie od zamiaru jakim kierował się pracownik jego odpowiedzialność kształtuje się odmienienie.

Wyrządzenie szkody nieumyślnie

W przypadku popełnienia przez pracownika szkody nieumyślnie jego odpowiedzialność ogranicza się do trzykrotności miesięcznego wynagrodzenia przysługującego pracownikowi w dniu wyrządzenia szkody. Wina nieumyślna może być przypisana pracownikowi w przypadku, gdy ten miał świadomość powstania szkody, ale przypuszczał, że jej uniknie (tzw. lekkomyślność) lub gdy powstania szkody nie przewidział, choć powinien i mógł to zrobić (tzw. niedbalstwo).

I tak jeżeli szkoda jest niższa niż trzykrotność wynagrodzenia to pracownik odpowiada do tej kwoty, w przypadku, gdy szkoda jest wyższa granicą odpowiedzialności jest trzykrotność wynagrodzenia. Warto zaznaczyć, że wysokość tego wynagrodzenia oblicza się jak ekwiwalent pieniężny za urlop wypoczynkowy.

Wysokość odszkodowania w przypadku winny nieumyślnej co do zasady określana jest według cen z dnia ustalania odszkodowania, jednakże w szczególnie uzasadnionych przypadkach możliwe jest ustalenie wysokości szkody z uwzględnieniem cen z daty jej wyrządzenia.

 Wina umyślna

Odmiennie jest w przypadku wyrządzenia przez pracownika szkody z winny umyślnej, brak jest bowiem jakiegokolwiek ograniczenia co do wysokości odszkodowania. Oznacza to, że pracownik odpowiada za straty, które pracodawca poniósł w związku ze szkodą jak również utracone korzyści, które mógłby osiągnąć, gdyby nie powstała szkoda. Aby móc dochodzić odszkodowania w pełnej wysokości pracodawca musi wykazać, że pracownik działał z zamiarem umyślnym wyrządzenia mu szkody. Szkoda wyrządzona umyślnie ma miejsce, gdy pracownik działał z zamiarem bezpośrednim lub z zamiarem ewentualnym. Zamiar bezpośredni charakteryzuje się tym, że pracownik chce wyrządzić pracodawcy szkody. O zamiarze ewentualnym możemy mówić w przypadku, gdy pracownik wie, że jego zachowanie może wywołać szkodę jednak pomimo tej wiedzy godzi się z jej powstaniem. W przypadku wyrządzenia winny w sposób umyślny przez kilku pracowników ich odpowiedzialność ma charakter odpowiedzialności solidarnej. W tym przypadku nie ma znaczenia stopień winy poszczególnych sprawców czy przyczynie się ich do wysokości szkody.

Odpowiedzialność solidarna oznacza, że każdy ze pracowników, którzy spowodowali szkodę umyślnie odpowiada za całość szkody. Pracodawca może żądać więc, odszkodowania od każdego z pracowników lub od któregokolwiek z nich

Wysokość odszkodowania w przypadku winny umyślnej co do zasady określa się według cen i wartość z dnia ustalania odszkodowania. Istnieje możliwość ustalenia innej wartości w uzasadnionych wypadkach

Dochodzenie odszkodowania

Przede wszystkim pamiętać trzeba, że dochodzenie odszkodowania od pracownika jest uprawnieniem pracodawcy a nie jego obowiązkiem. Strony stosunku pracy mogą więc zawrzeć w tym przedmiocie odpowiednią ugodę. Wówczas wysokość odszkodowania może zostać ustalona w niższej wartości. W przypadku zawarcia ugody strony powinny uwzględnić stopień winy pracownika oraz jego dotychczasowe podjęcie do pracy. W przypadku chęci dobrowolnego rozwiązania sprawy pracownik może również wyrazić zgodę na dokonywanie potrąceń z należnego mu wynagrodzenia za pracę – wymagane jest w tym przypadku pisemne oświadczenie o wyrażeniu zgody na dokonywanie potrąceń.

W sytuacji, gdy nie jest możliwe zawarcie porozumienia pracodawca może wystąpić z powództwem do sądu i uzyskać odszkodowanie na podstawie wyroku sądu.

Podsumowanie

Odpowiedzialność pracownika kształtuje się w różny sposób zależnie od jego nastawienia, stopnia winy oraz „przedmiotu” szkody. Warto zapamiętać, że aby pracownik w ogóle mógł być pociągnięty do odpowiedzialności za powstanie szkody to musi zostać spełnionych łącznie kilka warunków:

  • przede wszystkim musi powstać szkoda w majątku pracodawcy,
  • szkoda ta musi być związana z realizacją przez pracownika jego obowiązków pracowniczych mających charakter niewykonania lub nienależytego wykonania,
  • musi istnieć związek przyczynowo skutkowy pomiędzy szkodą a zachowaniem pracownika,
  • oraz istnieć wina pracownika.

Doceniasz tworzone przeze mnie treści?

Daniel Sobota
RADCA PRAWNY

Prowadzę sprawy gospodarcze oraz reprezentuję przedsiębiorców w sporach sądowych. Zajmuję się również sporządzaniem i audytowaniem umów oraz dokumentów korporacyjnych. Ponadto prowadzę sprawy związane z ochroną danych osobowych oraz pomagam firmom w wypełnianiu obowiązków związanych z rejestrem BDO.

Skontaktuj się ze mną, chętnie odpowiem na Twoje pytania dotyczące naszej oferty i przedstawię rozwiązania dostosowane do Twojego biznesu.